آفات وبیماری های زعفران

درباره زعفران

زعفران یکی از ارزشمندترین رستنی­های ایران است كه با رنگ و رایحه­ای دل انگیز و مزه­ای دلپذیر جهانیان را مجذوب خود کرده است. زعفران از زمان­های بسیار دور در ایران کشت می­شده و ایران را خاستگاه این گیاه می­دانند. در حال حاضر ایران بزرگترین تولید کننده زعفران در دنیا است. همچنین به دلیل شرایط خاص آب و هوایی موجود در کشور زعفران تولید شده در ایران از بالاترین کیفیت برخوردار است. کلاله ­های زعفران که قسمت تجارتی زعفران را تشکیل می­دهد، نه تنها در صنایع غذایی، شیرینی پزی و نوشابه سازی مصرف می­شود، بلکه خاصیّت دارویی داشته و به عنوان اشتهاآور، هضم کننده غذا، آرامبخش و ضد درد نیز مورد استفاده قرار می­گیرد. زعفران گیاهی چند ساله است و فقط در یک سال هزینه کشت دارد و در مقابل چندین سال متوالی قابل بهره­برداری است. همچنین وزن کم، عدم نیاز به وسایل حمل و نقل مخصوص و سهولت نگهداری آن از دیگر مزایای کشت این گیاه می­باشد. زعفران گیاهی کم توقع است و از بازدهی اقتصادی بسیار مناسبی نیز برخوردار است و همچنین زمان مصرف آب در زراعت زعفران موقعی از سال است که سایر محصولات به آب نیازی نداشته یا حداقل با مشکل کم آبی مواجه نمی­باشند. بنابراین با توجه به شرایط خاص اقلیمی کشورمان که آب یکی از عوامل محدود کننده در توسعه کشاورزی است، زعفران گیاه مناسبی برای کاشت در مناطق خشک و نیمه خشک کشور می­باشد

مشخصات گیاهشناسی زعفران

زعفران با نام علمی Crocus sativusL .  گیاهی چند ساله، متعلق به خانواده زنبقیان Iridacea )) و راسته لیلیال­ها (Liliales ) می­باشد. این گیاه علفی، بدون ساقه و پیازدار است و پیاز آن از نوع كُرم (corm ) و برخلاف پیاز خوراكی كه از یك ساقه كپه­ای محصور در برگهای اندوخته­ای تشكیل شده است، پیاز زعفران یك ساقه زیرزمینی مدور، سخت، گوشتدار و توپر بوده که از پوسته­های فیبری قهوه­ای رنگی پوشیده شده­است. این ساقه­های زیرزمینی در اصطلاح باغبانی پداژه و در گیاهشناسی به بنه نیز معروف است. هر پیاز بسته به زمان آبیاری قبل، بعد و یا همزمان با گلدهی، 6 تا 9 برگ باریك نظیر برگ علفهای چمنی تولید می­کند. در قسمت فوقانی کورم بسته به درشتی آن 4-1 جوانه رأسی دیده می­شود که این جوانه­ها بعداً وظیفه ایجاد گل و برگ را به عهده دارند و از هر جوانه رأسی معمولاً یک و بندرت 2 تا 3 گل به رنگ بنفش، ظاهر می­شود. ارتفاع زعفران 10 تا 15 سانتی­متر است. مجموعه برگ­ها و گل­ها در داخل یک پوشش نازک و سفید رنگ به نام چمچه (Spathe ) که از روی پداژه می­روید، قرار دارد. چمچه اولین اندامی است که سطح خاک را شکافته و از خاک بیرون     می­آید. گلها ابتدا به صورت غنچه بوده که با تابش آفتاب باز می­شوند. گل­ها معمولاً در اوایل پائیز ظاهر می­شوند. برگ­ها معمولاً بعد یا همزمان با ظهور گل، ظاهر می­شوند. گلهای زعفران دارای 3 گلبرگ و 3 كاسبرگ تغییر شكل یافته به رنگ بنفش، 3 پرچم، (طول میله آن دو برابر بساك زردرنگ است) و مادگی با یک تخمدان كه در مركز گل قرار گرفته، تشكیل شده­است. از قسمت تخمدان خامه باریك و بلندی به رنگ زرد روشن به طول 7 تا 10 سانتی­متر خارج می­گردد و در انتها به سه کلاله بوقی شکل به رنگ قرمز عنابی که طول هر رشته 2 تا 3 سانتی­متر است ختم می­شود. این سه کلاله پس از خشک شدن، زعفران تجاری را تشکیل می­دهند که معطر و دارای بوی تند و طعمی تلخ است. تعداد برگ­های هر پداژه که داخل یک چمچه قرار دارد بین 3 تا 20 عدد و طول برگ­ها 19 تا 60 سانتی­متر و عرض آن­ها بین 3 تا 6 میلی­متر است. تكثیر زعفران به وسیله پیاز توپر (Corm ) صورت می­گیرد، زیرا به علت تریپلوئید بودن گیاه، بذری در آن تولید نمی­شود. جنس زعفران دارای طیف وسیعی از نظر تعداد كروموزوم می­باشد ولی در تمامی منابع زعفران خوراكی 2n=24 ذكر  شده­است. پیازچه­های جدید اغلب در بالا و تعداد کمی هم در اطراف و قاعده پیاز قبلی به وجود   می­آید (4 و 2). شکل زیر اندام­های گیاه زعفران را نشان می­دهد.

آفات زعفران

۱- جوندگان ( Rodentia)

مهمترین آفات زعفران، جوندگان هستند که شامل یک نوع خرگوش، یک نوع تشی،موش ها (موش ها مهمترین آفات زعفران هستند) و آهو وگوزن می باشد.

الف: خرگوش اروپایی (Lepus europaeus pall)

از خانواده Leporidaeو راسته جوندگان است. ازاین گونه درایران، تا کنون زیر گونه های iranensis .L.e , L.e.connori , L.e.cyrensis گزارش شده است. بعضی ها عقیده دارند که در ایران فقط یک گونه خرگوش به نام europaeus Lepus وجود دارد.

مناطق انتشار:

خرگوش اروپایی یا خرگوش جثه بزرگ در نواحی شمال،شمال غربی و غرب کشور انتشار دارد.

شکل شناسی:

طول بدن آن ۵۵ تا ۶۸ سانتی متر و وزن آن ۴ تا ۵ کیلوگرم وگاهی تا هفت کیلو گرم نیزمی رسد. بدن باریک و دراز و پاها نسبتا بلند است. گوش ها دراز هستند و اگر آن ها را به جلو خم کنیم از پوزه حیوان می گذرد. دم نسبتا دراز و درسطح فوقانی آن لکه تیره یا سیاه دیده می شود.رنگ پشت جانور زرد مایل به زیتونی است ورنگ پوست در فصل زمستان، درپهلوها و پاهای عقب سفیدتر می شود و در پشت حیوان، موها مخلوط با موهای سفید می گردد.

زیست شناسی:

درتمام طول سال فعالیت دارد. این خرگوش در اواخردی ماه شروع به تولید مثل کرده و در این فصل، هر دفعه ۱تا۲ بچه و در دفعه دوم، خرداد ماه ۳تا۴ بچه تولید می کند.

نحوه خسارت:

این خرگوش دردشت ها، مزارع وباغ ها سکنی کرده واز انواع گیاهان تغذیه می کند. خرگوش با زخمی نمودن پیازها و خوردن برگ های زعفران، خسارت وارد می کند به طوری که مردم عقیده دارند، دیگر پیاز به گل نمی رود.ازآنجا که در فصل زمستان تنها سبزی قابل توجه، علف سبز زعفران است، خرگوش برای رفع گرسنگی علاقه زیادی به خوردن این سبزی خوش خوراک دارد و به این ترتیب مزارع زعفران به نابودی کشیده می شود.

کنترل:

برای کنترل خرگوش می توان از روش های مختلف مانند محصور کردن باغ و مزرعه وتله گذاشتن استفاده کرد.همچنین از طعمه مسموم مانند فسفر دوزنگ به نسبت ۵/۲درصد در بلغور گندم که به آن روغن زده باشند نیز یکی از راه های موثر در نابودی خرگوش است. با استفاده از مواد دور کننده مانند آربین نیز می توان با این حیوان مبارزه کرد. آربین فراورده ایست که از خسارت حیوانات خونگرم به جالیز،مزارع و باغ ها بدون آنکه مستقیما روی نباتات پاشیده شود،جلوگیری می کند. برای استفاده، تکه های پارچه کهنه یا فیبر چوبی آغشته به آربین را برروی چوب یا تخته ای آویزان کرده، به فواصل ۵تا۶ متری دراطراف مزرعه یا باغ با ارتفاع نیم تا یک متر ازکف زمین نصب می کنند. بوی این ماده حیوانات خونگرم را از محوطه دور کرده ومانع ورود آنها به باغ و مزرعه می شود.آربین بوی نامناسبی درهوا پخش کرده وحیوانات خونگرم را فراری می دهد.

ب:تشی (Hystrix indica)

از خانواده Aystricidae وراسته جوندگان است.

ازاین گونه درایران دو زیرگونه H.leucura satunini وH.keycyrabblanford تشخیص داده شده است. به آن جوجه تیغی وگربه تیغی نیزمی گویند. دراصفهان زارعین به آن چوله می گویند.تشی بزرگترین جونده ایران وبزرگترین جونده حمله کننده به مزرعه زعفران می باشد.برخلاف تصو گروهی از مردم، تشی نمی تواند تیغ های خود را پرتاب کند، ولی این خارها به آسانی از بدنش کنده می شود.

مناطق انتشار:

قاره آسیا بوده و دربیشتر مناطق ایران به استثنای آذربایجان غربی انتشاردارد.این جونده در اراضی هموار وبدون بریدگی زندگی نمی کند ومعمولا درجنگل هایی که نزدیک آن آب است ویا در دره های رودخانه و در کوهستان ها زندگی می کند. ممکن است لانه او را درمقبره های مسلمانان ویا دربریدگی های کنار انهاربزرگ مشاهده کرد. به ندرت تشی دردشت های شنی دیده می شود. لانه خود را دربریدگی ها وشیب تپه ها وکوه ها وما بین سنگ ها می سازد و درصورت اخیر، خاک ریخته شده از خلل وفرج سنگ ها را بیرون ریخته و میان سنگ ها را می کند. با وجود آن که سوراخ دهانه خروجی لانه به یک متر می رسد، پیدا کردن لانه او قدری مشکل است و اکثر درکنار بوته های نباتات سوراخ لانه تعبیه می کند ولی معمولا از روی رد واثر او وتیغ های ریخته شده درکنارلانه اش می توان به لانه تشی پی برد. در صورتی که لانه او درشیب و دامنه کوه ها وتپه ها ساخته شده باشد، دهانه لانه به شکل قیف می باشد. عرض راه رو لانه بیشترازارتفاع آن است. به طورمتوسط قطرراه رو لانه ۴۰تا۶۰ سانتی متراست.ممکن است ساختمان لانه بسیارساده بوده وعبارت از۵ تا ۷ راه رو بدون انشعاب وشاخه های فرعی باشد. خصوصا در لانه هایی که چندین نسل زندگی کرده اند، طول آن ها به ۱۵تا۲۵ نتی مترمی رسد وشاخه های فرعی دارند. در این نوع لانه ها بطور دسته جمعی زندگی کنند.

شکل شناسی:

طول بدن تا ۸۰سانتی متر می رسد.ازمشخصه های مهم آن جثه بزرگ ووجود سیخ های بلند ونوک تیزروی بدن این حیوان می باشد که رنگ آنها مخلوطی از قهوه ای تیره وروشن بوده ودرواقع وسیله دفاعی این حیوان درمقابل دشمنان بوده که طول آنها بین ۳ تا ۳۰ سانتی مترتغییرمی کند. طول جمجمه ۱۴تا۱۵ سانتی متر وعرض آن ۵/۷تا۴/۸ سانتی متر است. دم ۸تا۱۰ سانتی‌متر بوده و وزن کلی بدن آنها به بیست کیلوگرم می رسد.رنگ بدن ابلق بوده زیرا هریک از تیغ های بدن دارای دو رنگ سفید وخرمایی تیره است.

زیست شناسی:

تشی مانند خرگوش درتمام طول سال فعالیت دارد. در شب هایی که برف می بارد، از لانه خارج نمی شود. جوجه تیغی حیوان شبانه است و ازشروع تاریکی از لانه خارج شده وقبل از طلوع آفتاب به لانه برمی گردد. اطلاعات کافی درمورد توالد و تناسل آن دردست نیست، فقط دراواخر زمستان تا اوایل بهارماده های آبستن دیده شده اند، ولی نسبت به فصل پاییز هنوز مطالعه نشده است. ممکن است نسل دوم وجود داشته باشد، ولی خیلی کم وبه ندرت خواهد بود. تعداد بچه درهرنسل۳تا۴ عدد وبعضا دو عدد می باشد.

نحوه خسارت:

نباتاتی که تشی ازآن ها تغذیه می کند زیاد است.زعفران یکی از نباتات مورد علاقه این حیوان می باشد. این حیوان معمولا به بنه های زعفران حمله می کند و پس از ورود به داخل مزارع که ممکن است تا محل زندگی تشی فاصله قابل توجهی داشته باشد، بنه ها را ازخاک درآورده ومی خورد وپوسته آنها را باقی می گذارد. وجود توده هایی از پوست بنه ها وکنده شدن خاک محل بوته ها و خرابی زمین گویای فعالیت و خسارت تشی می باشد. در مزارع کوهپایه ای که فاصله نزدیکی تا لانه تشی دارند، خسارت آن نمایان تر است.

کنترل:

کنترل تشی با طعمه مسموم نتیجه خوبی نمی دهد. داخل کردن گاز کربنیک در داخل لانه نیز مقرون به صرفه نخواهد بود. بهترین طریقه که تا کنون به عمل آمده و نتیجه خوبی داده است، به این صورت است که به سرچوبی که طول آن حداقل دو متر است،۵/۰تا۵/۱ گرم پنبه می پیچند وسرآن را داخل درمحلول کلروپیکرین داخل نموده و خیس می کنند وآن را در داخل لانه جوجه تیغی می نمایند.باید دقت کرد چوب را هر چه ممکن است درلانه تشی فرو برد. سپس تمام منافذ لانه را مسدود می کنند. باید دقت کرد که درموقع اجرای این عمل، درجه حرارت هوا نباید کمتر از ۱۹درجه باشد، زیرا در این صورت کلروپیکرین متصاعد نخواهد شد. شکارهم یکی از راه های کنترل است.

پ:موش ها:

موش ها مهم ترین جونده خسارت زا برای زعفران هستند که در ادامه به موش کور، موش دوپای کوهستانی، موش ورامین، موش خانگی وموش صحرایی اشاره می شود.

الف: موش کور(lutescens Thomas)

از خانواده Cricetidae و راسته جوندگان است.

مناطق انتشار:

در شمال غربی ایران و همچنین در اصفهان انتشار دارد. عمق لانه این حیوان ۲۵-۱۵سانتی متراست.

شکل شناسی:

جثه این حیوان نسبتا کوچک تا متوسط و طول بدن آن ۱۴-۱۱سانتی متر می باشد. دم آن خیلی کوتاه می باشد. چشم ها خیلی کوچک بوده واغلب زیر موها پنهان است. رنگ بدن تیره و قسمت فوقانی سرخاکستری تیره یا خرمایی رنگ است. روی استخوان پیشانی افراد بالغ برجستگی مشخص وجود دارد که دراستخوان فرق سربه دو شاخه تقسیم شده و درانتهای جمجمه مثلثی را تشکیل می دهد.

زیست شناسی:

زمان فعالیت آن کل طول سال است. در مورد توالد و تناسل آن اطلاعات دقیقی دردست نیست.

نحوه خسارت:

این حیوان در مزارع زعفران معمولا از بنه های زعفران تغذیه می کند. خسارت مهم موش کور بیشتر لانه کنی وسوراخ های زیاد می باشد که در نتیجه باعث خرابی زمین می شود.

کنترل:

در صورت مشاهده این جانوردر مزارع زعفران باید به سرعت با آن اقدام نمود،چراکه این حیوان به سرعت زاد و ولد کرده و می تواند در مدت کوتاهی مزرعه زعفران را از بین ببرد. مناسب ترین روش کنترل موش کوراستعمال سموم گازی بویژه قرص فوستوکسن می باشد.دراین روش درداخل یکی از سوراخ های موش ۲-۱عدد قرار داده وسپس کلیه سوراخ ها را می بندند که در نتیجه تصعید قرص ها موش ها درمدت کم از بین می روند. قرار دادن طعمه مسموم فسفردوزنگ در مسیر رفت وآمد موش نیزباعث ازبین رفتن آن می شود.آب انداختن درلانه های جانوروانتظاربیرون آمدن وکشتن موش از طرف دیگریکی از راه های کنترل است. دود دادن ازطریق اگزوزموتورنیزکه یک روش کلی وسنتی است، درکنترل انواع موش ها موثراست به این صورت که یک لوله پلاستیکی را از یک طرف به اگزوز موتور و از یک طرف به سوراخ موش متصل کرده وبقیه سوراخ ها را مسدود کرده و موتور را روشن کرده وبا ایجاد دود موشها از بین می روند. همچنین وارد کردن گازکپسول های گاز شهری به درون لانه،از راه های کنترل است.

ب:موش دوپای کوهستانی(williamsi Thomas)

از خانواده Dipodidae وراسته جوندگان است.از این گونه در ایران دو زیرگونه A.w.willimsi وA.w.schmisti گزارش شده است.

مناطق انتشار:

از نواحی قزوین، جلفای آذربایجان وارتفاعات البرز جمع آوری شده است. بیشتر درنواحی کوهستانی ویا در دامنه های کوه زندگی می کند.

شکل شناسی:

طول بدن آن ۱۲تا۱۵ سانتی متر،طول دم ۲/۱۹تا ۷/۲۱ سانتی متر طول گوش ها ۶/۴ سانتی متر است. رنگ پوست بدن درپشت خرمایی مایل به خاکستری قدری با رنگ اخرایی است. موهای انتهایی دم در سطح فوقانی، سیاه تیره رنگ است.

نحوه خسارت:

موش دوپای کوهستانی نیز مانند موش کور از پیاز زعفران استفاده کرده وخسارات زیادی وارد می کند.
کنترل: راه های کنترل آن مشابه با موش کوراست.

پ: موش ورامین(indica)

ازخانواده Muridae و راسته جوندگان است.

مناطق انتشار:

بیشتردربیشه‌زارهای آسیایی یافت می‌شود.این موش از گونه‌های جانوری موجود درشهر تهران است. این حیوان در بسیاری از مناطق کشت زعفران وجود داشته ودر داخل مزارع زعفران فعالیت می کند. لانه موش ورامین منشعب و دارای ۱۵-۵ سوراخ وعمق آن حدود ۲۵ سانتیمتر است.

شکل شناسی:

اندازه سر وبدن این حیوان ۲۰-۱۴سانتی متراست. دم آن فلسی وفاقدمو بوده وطول آن ۳/۲ طول بدن آن است. رنگ بدن آن خاکستری، قهوه ای روشن وتیره مایل به خرمایی است.

زیست شناسی:

این حیوان در تمام طول سال فعالیت داشته وبرخی تا ۶ نسل ایجاد می کند.ماده ها در هر مرحله ۹-۳ بچه را زایمان می کنند. جمعیت آن از اردیبهشت تا اوایل مهربسیار بالاست.

نحوه خسارت:

این حیوان ریشه خواری وبنه خواری دارد.باتوجه به سیستم لانه کنی وفعالیت موش، میزان خسارت آن مخصوصا به صورت کندن وخرابی زمین وهدر رفتن آب ونابودی بوته ها در بعضی مناطق به نحوی نمایان می باشد.

کنترل:

استفاده ازطعمه مسموم فسفر دوزنگ با علف یا گندم،به کار بردن کلرات،تله گذاری

ت:موش خانگی(Mus musculus)

ازخانواده Muridae واز راسته جوندگان است.

مناطق انتشار:

جوندگان کوچکی هستند که به عنوان جانوران وحشی شناخته می‌شوند که در خانه‌ها زندگی می‌کنند و با انسان‌ها در ارتباط هستند و باعث خسارت به محصولات کشاورزی و خوراکی‌ها می‌شوند.

شکل شناسی:

رنگ عمومی بدن قهوهای روشن وخاکستری است. اندازه سر وبدن این حیوان ۹-۶ سانتی متراست. دم این حیوان در حدود اندازه بدن است. وزن آن نزدیک بیست گرم میباشد.

زیست شناسی:

این حیوان بیشتر در شب فعالیت دارد. در سن ۶-۱۰ هفتگی با توجه به شرایط محیطی بالغ میگردد ودوران بارداری آن بیست روز و در هر زایمان ۵-۶ بچه موش تولید میکند. موش خانگی با توجه به شرایط محیطی درسال میتواند ۵-۱۰ بار حامله گردد وعمرمتوسط آن ۹-۱۲ ماه میباشد.

نحوه خسارت:

فعالیت این حیوان خیلی خفیف و محدود بوده وبه صورت خوردن علف ها وبرگ زعفران است.

کنترل:کنترل آن مشابه با موش ورامین است.

ث:موش صحرایی(rattus Linnaeus)

رات سیاه ازخانواده Muridaeوراسته جوندگان است. از این گونه درایران زیرگونه های Rattus rattus rattus وalexandrimus Rattus rattusگزارش شده است.

مناطق انتشار:

در حال حاضر این رات در سرتاسر سواحل جنوبی ایران و شهرهای جنوبی ایران مانند شیراز و همچنین تهران وجود دارد.

شکل شناسی:

این جانورنسبتا درشت وطول بدن آن ۱۶ودم آن ۱۹سانتی متر است. رنگ آن تیره وسیاه رنگ و دم بدون مو وتقریبا دراز است.

زیست شناسی:

میزان زاد وولد آن زیاد و۵ نسل سال دارد ودر هر نسل نیز۵ تا۱۰عدد بچه می زاید. طول عمر این جانور۳ تا ۴ سال دارد و طول مدت بارداری آن۲۲ روزاست.

نحوه خسارت:

این موش اغلب به مساکن واماکن انسان نزدیک می شود. در صورتی که به مزارع زعفران حمله کند، بیشترین تغذیه را از برگ های زعفران می کند.

کنترل:

استفاده ازتله وقرار دادن طعمه مسموم درمسیر رفت وآمد موش از راه های مبارزه با آن است. طعمه مسموم می تواند ازمخلوط خمیربا سم استرکنین واز این قبیل با خرده شیشه باشد.همچنین می توان از مخلوط ۱۰کیلوگرم دانه گندم دو لیتر روغن پارافین و ۵کیلوگرم سم فسفردوزنگ استفاده کرد که برای درست کردن ابتدا گندم را با روغن مخلوط وچرب کرده وسپس به تدریج گرد فسفر دوزنگ را روی آن ریخته وبه تدریج به هم می مالند.

ج:روش های کلی مبارزه با موش ها:

۱- روش های مکانیکی: که با استفاده ازتله ها، سدها وحصارها می توان از ایجاد خسارت جلوگیری کرد که این روش در کشاورزی کارایی چندانی ندارد.

۲- روشهای بیولوژیکی: استفاده از اشاعه بیماری در موشها یا استفاده از سگ وگربه که این روش در مبارزه با موش در کشاورزی عملا غیر ممکن است. ولی با کشت نعناع در نزدیکی مزارع زعفران میتوان با موش ها مبارزه کرد، زیرا موش ازبوی نعناع متنفر است وبه مزرعه نزدیک نمی شود.

۳-روش استفاده از محیط: این روش کنترل بیشتر مواقعی مطرح است که با ایجادشرایط نامساعد برای موش از جمله کنترل آب وغذا، از ازدیاد موش ها جلوگیری کرد که به علت وجود همیشگی پیاز زعفران در خاک این روش عملا غیر ممکن است.

۴-کنترل شیمیایی: استفاده از خمیر نان آغشته به پروتکسی دوباریم، مبارزه با دانه گاستریکس با استفاده ازسایرمواد مثلا فسفردوزنگ که تولید سوزش دردهان موش نمی کند ولی خیلی سمی است،استفاده ازسیانوردوکلسیم که تولید اسید سیانیدریک می کند (درمقابل رطوبت)، طعمه مسموم با استفاده از مخلوط خمیروسم استرکنین وخرده شیشه یا با استفاده از مخلوط ۱۰کیلوگرم دانه گندم و۲ لیتر روغن پارافین و ۵کیلو فسفردوزنگ، استفاده از موش کش های کومارینی که مانع تشکیل ویتامین شده وهمزمان با آن روی عروق اثر کرده وباعث تراوش خون از رگ ها در اعضای داخلی می شود مانند فومارسن وکوماگلر ودیکومارول وغیره. در زیر به چند نوع سم دیگربرای مبارزه با موش ها اشاره می شود:

۱-Brodifacoum برعلیه موش های کشاورزیف انباری و خانگی

۲-Zinc phosphide برعلیه موش های ورامین و مغان

۳-Sodium cyanide برعلیه موش کلاهو

۴-Coumatetralyl برعلیه موش های انباری، خانگی، قهوه ای، سیاه ومهاجر

۵- Coumahlor برعلیه موش های انباری، خانگی، قهوه ای، سیاه ومهاجر

۶- Warfarin برعلیه موش های انباری، خانگی، قهوه ای، سیاه ومهاجر

۷- Aluminium phosphide سم تدخینی است بر علیه انواع موش ها

ت:آهو وگوزن:

 آهو وگوزن نیزبه لحاظ کمبود علوفه در ایام زمستان با پایین آمدن از کوهواستفاده از برگ های سبز زعفران،خسارت ایجاد می کنند.

۲: کنه ها( Acari)

در نمونه برداری هایی که طی سال های ۱۳۷۷تا۱۳۸۰به منظور شناسایی ومعرفی آفات انجام گرفت ۵نمونه کنه جمع آوری شد که از میان آنها خسارت کنه بنه زعفران وکنه قهوه ای گندم، اهمیت دارند.

الف:کنه بنه زعفران(claparede Rhizoglyphus robini)

از خانواده Acaridae وراسته Acari می باشد.

مناطق انتشار:

این کنه خاکزی در ایران در ابتدا در سال ۱۳۷۰توسط رحیمی وکمالی از روی زعفران واز ناحیه گناباد وقاین خراسان گزارش شد. این آفت در خاک کلیه مزارع زعفران جنوب خراسان انتشار داشته و در تمام نمونه برداری های انجام گرفته جمع آوری گردید.

شکل شناسی:

کنه هایی هستند با بدن فربه، به رنگ سفید کدر ولی کم تحرک وتنبل است. پاهای این کنه کوتاه وسخت به رنگ قهوه ای مایل به قرمزکه تعداد زیادی مو وخارروی آن قرار گرفته است. این کنه دارای فرم های گوناگون از قبیل ماده، نرهمشکل، نر ناهمشکل وهیپوپوس می باشد. طول بدن کنه های ماده از قاعده کلیسر تا انتهای بدن ۵۸/۰تا۷۵/۰ میلی متر وعرض آن در عریض ترین قسمت ۳۲/۰تا ۶۱/۰ میلی متر و در نرهای هم شکل یا نر معمولی، طول بدن از قاعده کلیسرها تا انتهای بدن ۳۴/۰تا۵/۰ میلی متر و عرض آن در عریض ترین قسمت ۲۲/۰ تا۳۲/۰ میلی متراست. در حالی که نرهای ناهم شکل از نظر جثه قدری بزرگ تراز نر معمولی، پاهای سوم متورم و بزرگ ترازسایر پاها و درانتها دارای زائده ناخن مانند خمیده ای است. طول بدن در نر های ناهم شکل از قاعده کلیسرها تا انتهای بدن ۵/۰تا۶۵/۰ میلی متر است. هیپوپوس با حالات دیگر کنه متفاوت، کوچک تر، بیضی شکل، فاقد قطعات دهانی، بدن از قسمت پشتی- شکم دارای چند بادکش جهت چسباندن خودبه سایر موجودات است. اندازه طول بدن در هیپوپوس ۳۳/۰تا۵۳/۰ میلی متر است.

زیست شناسی:

فعالت این کنه تمام طول سال است.درحرارت۲۵درجه سانتی گراد ورطوبت نسبی اشباع وشرایط تاریک به این صورت است که رشد ونموجنینی ۵۲/۴ روز، رشد ونمو لاروی۸۱/۲ روز، استراحت اول۸۱/۰ روز، پرونونمف۱روز،استراحت دوم۸۱/۰ روز، تریتونمف ۴۴/۱ روز،استراحت سوم۹۴/۰ روز، خروج کنه تا تخمک گذاری۶۹/۱روز است. در طول سال چندین نسل دارد ولی بدلیل اینکه شرایط رشد ونمودر مزارع زعفران در بهار وپاییز فراهم می گردد، فقط در این دو فصل از جمعیت قابل ملاحظه ای برخوردار است و درماه های تابستان به دلیل گرما وخشکی خاک و درماه های زمستان به علت برودت هوا، جمعیت آن به شدت تحت تاثیر قرار گرفته و کاهش می یابد. مزارع زعفرانی که در تابستان به هر دلیلی آبیاری گردند، شرایط رشد ونمو کنه مناسب گردیده وسریعا جمعیت کنه بالا می رود.

نحوه خسارت:

کنه زعفران بنه های زعفران را غالبا از محل زخم ها وگاهی قسمت های سالم بنه مورد حمله قرار می دهد.سپس ضمن تغذیه وایجاد طونلی در بنه، درداخل بنه شروع به زاد و ولد کرده و حفره ای در بنه ایجاد می کند. این حفره به تدریج گسترش یافته وهمچنین عوامل گندزا به راحتی از محل زخم ها وحفرات در داخل بنه نفوذ کرده وباعث تسریع در پوسیدگی بنه می گردند. بوته هایی که بنه آنها توسط این کنه ها مورد حمله قرار گرفته است،دارای برگ ضعیف تر وکوتاه تراز بنه های سالم می باشند و این گونه برگ ها زودتر از حد معمول خزان می نمایند.

کنترل:

الف: کنترل کنه های مزارع احداث شده: فعالیت چشم گیر این کنه در مزارعی دیده می شود که عمق کاشت کمتر از حد معمول است ویا به دلایلی در تابستان آبیاری شده باشد. بنابراین توصیه می گردد: از آبیاری مزرعه در طول تابستان جدا خودداری گردد؛ مزارعی که عمق کاشت کمتر از حد معمول است، در طول تابستان(دوره استراحت زعفران) با افزودن خاک زراعی سبک ومناسب، به طوری که عمق کاشت به بیش از ۱۵ سانتی متر برسد واین عمل هر دو سال یک بار تکرار شود.

ب: کنترل کنه های مزارع در حال احداث:

۱:بیرون آوردن بنه های زعفران از خاک برای کاشت مجدد به صورت خشک انجام گیرد واز آبیاری مزرعه زعفران برای سهولت در کندن بنه ها جدا خودداری شود.

۲:بنه های سالم وفاقد لکه های تیره برای کاشت انتخاب شود.

۳:بنه ها قبل از کاشت باقارچ کش- کنه کش مناسب ضد عفونی شود.(ضد عفونی بنه زعفران و خاک با کنه کش امایت(

۴:عمق کاشت بسته به بافت خاک ۲۰-۱۵ سانتی متر انتخاب شود.

۵:هر دوسال یک بار خاک زراعی سبک در طول تابستان به ارتفاع ۲-۱ سانتی متر اضافه گردد تا عمق کاشت همیشه ثابت باقی بماند.

۶:از آبیاری مزارع زعفران در تابستان جدا پرهیز شود ، زیرا با آبیاری تابستانه ، مهمترین فاکتور محدود کننده کنه ، یعنی رطوبت فراهم شده و باعث فعال شدن کنه ها وافزایش جمعیت آنها می شود.

۷:از خاک برداری مزارع زعفران برای کاشت مجدد آن خودداری شود.

۸:درموقع کاشت بنه بیشتری در واحد سطح استفاده کردد تا در مدت زمان کوتاهتری مزرعه زعفران به برداشت اقتصادی برسد و کنه ها نیز فرصت کمتری برای افزایش جمعیت داشته باشند.

۹:کود دامی گاوی پوسیده وعاری از بذر علف هرز مورد استفاده قرار گیرد، چون به تجربه ثابت شده است که کودهای گوسفندی و مرغی برای زراعت زعفران مناسب نمی باشند.

۱۰- بنه ها برای کاشت فقط از هم جدا شده و از پوست گیری و جدا کردن تکمه ته بنه خودداری شود.

۱۱- از انتقال بنه های زعفران مناطق آلوده ، به سایر مناطق جلوگیری به عمل آید.

ب: کنه قهوه ای گندم (lateens Muller)

از خانواده Tetranychida و راسته Prostigmata می باشد.

مناطق انتشار:

این کنه اولین بارازدانمارک و درحال حاضر دراکثر نقاط جهان به عنوان آفت بالقوه ویا بالفعل وجود دارد. این آفت ازهندوستان، آفریقای جنوبی واسترالیا نیز گزارش شده است. این کنه درآفریقای جنوبی یکی از آفات مهم گندم می باشد. درایران این آفت را از اصفهان در زارع گندم، جو و نیشکر خوزستان، از همدان بر روی یونجه وخارشتر، از کرج در مزارع گندم و از گناباد درمزارع زعفران گزارش کرده اند. کنه فوق از روی برگ های زعفران مناطق گناباد (حمومه، کاخک، بیدخت)، قاین (خضری و حومه)، بیرجند (گل فریز) وفردوس (سرایان وحومه) در ماه های اسفند و فروردین جمع آوری شد که ازبین مناطق مذکوردر خضری از توابع شهرستان قاین، دربرخی از مزارع جمعیت قابل ملاحظه ای داشت وخسارت زایی آن به اثبات رسید.

شکل شناسی:

این کنه نسبتاً درشت بوده وبا چشم غیر مسلح قابل رؤیت است. طول این کنه ۶۲/۰میلی متر وعرض آن ۴۲/۰میلی متر است ورنگ بدن آن سیاه، قهوه ای ویا زرد دیده می شود. موهای سطح پشتی دراین گونه روی غده قرارنگرفته، موها کوتاه و نوک موها به قاعده ی موی بعدی نمی رسد وتعداد آن ها ۱۳ عدد است. دارای ۴ جفت پا می باشد که طول پاهای اول (۷۸/۰میلی متر) خیلی بلند ترازطول بدن وسه جفت دیگر پاها می باشد ودارای حرکت سریع می باشد وبا تکان دادن بوته ها، کنه ها فوراً حرکت کرده و درلابه لای غلاف برگ ها قرار گرفته ویا روی خاک می ریزند. پنجه ی پای سوم و چهارم دارای موی دوتایی است. نقش و نگار سطح پشتی، بدون لبه است.

زیست شناسی:

زمستان گذرانی این کنه به صورت تخم است و درمنطقه چهار محال بختیاری ۵ نسل درسال دارد. این کنه دارای دو نوع تخم است، تخم زمستانه که فاقد دیاپوز وبه رنگ قرمز بوده و تخم تابستانه دارای دیاپوز وبه رنگ سفید است..درشرایط طبیعی تخم هایی که در آبان ماه تا اردیبهشت گذاشته می شود تخم بدون دیاپوز می باشد. تعداد تخم بدون دیاپوز ۸۵-۳۷ عدد می باشد(متوسط در شبانه روز۱۱-۱عدد) در صورتی که تخم با دیاپوز بین ۲۸- ۶ عدد می باشد. دوره ی رشد جنینی تخم در دو دمای ۱۷ و۲۵ درجه سانتیگراد و رطوبت ۵۵% به ترتیب ۱۶-۱۲ روز و ۷- ۶ روزطول می کشد. این دوره درتخم های گذاشته شده در اردیبهشت وآبان ماه بین ۱۶-۹ روز و در تخم های آذرماه به دلیل مواجه شدن با سرمای زمستانه ۵/۴ ماه بوده است. همچنین شرایط مزرعه نیز در رشد جنینی تخم مؤثر است. تخم هایی که در اواخر بهار گذاشته می شود تخم های دیاپوزدار تابستانه بوده و به صورت تخم تمام طول فصل تابستان را سپری می نمایند. این تخم ها به وسیله ی پوشش مومی سفید پوشیده شده و قسمت تحتانی آن گرد و قسمت فوقانی به شکل کلاهک پهن است. بالای کلاهک تعداد ۴۰ -۳۰ شیار مشخص وجود دارد که به طور شعاعی به سمت بیرون کشیده شده است. کنه ماده تخم های دیاپوز دار را زیر وروی سنگ ها، خلل وفرج کلوخه ها قرار می دهد. دیاپوز تخم ها به وسیله دریافت رطوبت از بارندگی پاییزه ویا آبیاری مزارع گندم پاییزه شکسته وتفریخ می شوند. آن دسته از تخم هایی که زیر ویا روی تخته سنگ ها قرار گرفته باشند به دیاپوز خود ادامه می دهند و ممکن است تا باران های بهاره نیز به دیاپوز خود ادامه دهند. در صورتی که باران های بهاره رطوبت لازم را برای تفریخ تخم ها فراهم نکند(خشکسالی باشد) درصدی از تخم ها تا سال بعد به صورت تفریخ نشده باقی می ماند. در این رابطه تعدادی از تخم ها روی سنگ را به آزمایشگاه منتقل کرده ودر شرایط خشک به مدت ۱۴ ماه زنده نگه داشتند ولی وقتی آنها به مدت ۸۵ ساعت با آب مقطر مرطوب شدند، تخم ها در دمای ۲۷ درجه سانتیگراد بعد از ۶ روز تفریخ شدند. تولید مثل در کنه قهوه ای به صورت بکرزایی است و افراد ماده یک تا دو روز پس از استراحت شروع به تخمگذاری می کند. افراد ماده تخم های خود را در سطوح ناصاف سنگ های موجود در مزرعه قرارمی دهند ودر صورت نبود سنگ در داخل مزرعه، تخم ها راروی کلوخه ها، آشغالها، پوست و چوب درختان قرار می دهند. تخم های با دیاپوز روی سنگ های با رنگ روشن، خلل و فرج و درون سوراخ های سنگ ها گذاشته می شود. در اغلب موارد تخم ها را در ۳-۲ لایه روی هم درون شکاف ها قرار می دهد . افراد ماده تعداد تخم متفاوتی می گذارند . در موقع تخم گذاری از لوله و تخم ریز انتهای بدن برای خروج تخم ها استفاده می شود . تخم ها به دلیل داشتن ماده چسبنده؛ همچنین ممکن است به اندامهای بدن نظیر پا و یا انتهای بدن نیز بچسبند ولی کنه ماده سعی می کند که آنرا از خود دور نماید. لاروها پس از خارج شدن از پوسته تخم، به رنگ صورتی روشن هستند،ولی به زودی به رنگ قرمز متمایل به نارنجی و پس از تغذیه به رنگ قهوه ای درمی آیند. لارو کنه مانند حشرات دارای ۶ پا است و بعد از دگردیسی به Nymph که هشت پا دارد تبدیل می شود وپس از آن دگرگونی ساختمان نهایی، کنه بالغ به وجود می آید.

Protonymph با شکافتن پوسته لاروی و حرکت به سمت عقب از آن خارج شده و به رنگ قهوه ای وپس از تغذیه به رنگ سبز در آمده و با ادامه تغذیه به رنگ سبز متمایل به قهوه ای در می آید.

Deutonymphاز نظر شکل ظاهری شبیه کنه بالغ است ولی اندازه آن کمی کوچک تر از کنه بالغ است.
کنه بالغ: خیلی فعال بوده و بلا فاصله پس از ظهور، شروع به تغذیه نموده وپس از کامل شدن و تغذیه، به رنگ قهوه ای با جلای فلزی تبدیل می شود. تزئینات سطح پشتی شامل گناتوزوما، کلیسرها و نوک کلیسر می باشد. طول عمر کنه های بالغ در شرایط آزمایشگاهی در دمای ۱۷ درجه سانتیگراد، ۱۹روز(حداقل ۱۴و حداکثر ۲۶ روز) و در دمای ۲۵ درجه سانتیگراد، ۱۴روز (حداقل ۱۰و حداکثر ۱۹روز) بوده است. تعداد نسل آفت تابع شرایط محیط است. درشرایط آب وهوایی شهرکرد ۵ نسل درسال دارد طول دوره نسل اول ۷۶ روز، نسل دوم ۴۵ روز، نسل سوم ۳۴روز، نسل چهار ۲۷روز و نسل پنجم حدود ۶ ماه می باشد. این آفت معمولازمستان را به صورت تخم سپری می نماید .این آفت در زمین های شنی می تواند به فرم کنه بالغ زمستان را تحمل نماید، ولی در شرایط سرمای سخت، شدید و زمین پوشیده از برف بعد از سه هفته از بین می روند. حال آن که در زمین های رسی کنه های زمستان گذران قادرند سه ماه شرایط سرد و یخبندان را تحمل نمایند. در چنین شرایطی علاوه بر افزایش طول عمر کنه بالغ، مدت طول پورگی و استراحت نیز افزایش قابل ملاحظه ای پیدا می کند. ملاحظه می شود نوع خاک در طول عمر کنه ها بسیار تععین کننده است، ولی یخبندان های طولانی مدت و درمواقعی که زمین به مدت ۳-۲ هفته پوشیده از یخ و برف باشد به جز مرحله تخم کلیه مراحل آن را از بین می روند.

روش انتشار آفت:

این آفت مسافت های طولانی را بوسیله آب آبیاری و باد و مسافت های نزدیک را بوسیله حرکت روی زمین و حرکت در روی گیاهان چسبیده به یکدیگر طی می نماید.

خسارت:

این کنه از شیره گیاهی برگ ها تغذیه کرده و آثار خسارتش مشابه موزاییک خفیف بر روی برک ها بوده که در نهایت باعث زردی برک ها می شود. مزارعی که آلودگی بیشتری به این آفت دارند، در برگ های زعفران ابتدا نقاط ریز کم رنگ یا زرد رنگ دیده می شود که با توسعه این نقاط، زرد شدگی وخزان زودرس در برگ ها نمایان می شود. خزان برگ ها غالبا از نوک به سمت قاعده برگ می باشد و مزارع زودتر از معمول خزان می کنند.
کنترل:
الف: زراعی

۱- شخم عمیق: با توجه به اینکه یکی ازعوامل پایداری این آفت گیاهی، میز بان هرز می باشد،
انجام شخم عمیق، شرایط را برای فعالیت آفت نامساعد می کند ودر نتیجه سبب کاهش جمعیت می شود.
۲- اجرای تناوب: استفاده از گیاهان غیر میزبان به مدت سه سال به نحوی که گیاهان میزبان مجدداً در زمین آلوده به این کنه کاشته نشود.

ب: مکانیکی:

ازعوامل مؤثر برتغییرات جمعیت کنه قهوه ای گندم می توان نوع خاک، میزبان های ثانویه، رطوبت محیط، آبیاری، تناوب را نام برد. خاک های سنگین رسی، باد شدید، وتناوب کشت از عوامل مؤثر در کاهش جمعیت این کنه در منطقه می باشند.

پ: بیولوژیک

 
فعالیت این آفت عمدتاً در پاییز و زمستان است. بنابراین در این موقع از سال دشمنان طبیعی فعال نمی باشند. به نظر می رسد اکثر دشمنان طبیعی این آفت از زیر رده کنه ها باشند. در این موقع ازسال جمعیت کنه های شکارگر درشرایط حداکثر قرارداشته باشند می توانند جمعیت قابل توجه ای از آن را کنترل نمایند ویکی از دلایلی که باعث شده جمعیت آن در شرایط نسبتاً ثابتی باقی بماند وجود تنوع قابل توجه جمعیت بالای کنه های شکارگر می باشد.

ت:شیمیایی: ازترکیبات کنه کش برموپروپیلات(نئورون)، دیکوفول(کلتان) وکلوفنترین (آپولو) استفاده می شود.

۳- حشرات (Insecta)

ازحشراتی که برای زعفران آفت شناخته شده اند، می توان به تریپس ها، شته ها و دم فنر مانندها اشاره کرد که ازاین میان تریپس توتون ازنظرخسارت زایی روی زعفران، حائز اهمیت است.

تریپس توتون یا تریپس پیاز(lindeman Thrips)

از خانواده Thripidae و راسته Thysanoptera می باشد.

مناطق انتشار:

حشره ای است با انتشار وسیع جهانی وبسیار پلی فاژ که به اغلب نباتات زراعی(مثل زعفران)، گلخانه ای وگاهی به درختان میوه حمله می کند.

شکل شناسی:

حشرات کامل به طول ۱-۸/۰ میلی متربه رنگ زرد تا قهوه ای روشن ، دارای با لهای باریک ونوک تیزبا ریشک های طویل درحاشیه عقبی می باشد. روی بال های رویی دو رگ طولی وجود دارد. پیش قفس سینه، عریض وفاقد موهای بلند، درطرفین ولبه عقبی آن مجهز به ۴ موی کوتاه به طول ۰۴۸/۰ میلی متر وسرعریض وبه طول کمتر ازعرض آن و مجهزبه ۳ چشم ساده ویک جفت چشم مرکب، شاخک هفت بندی، بند اول شاخک کم رنگ ترازبقیه بندها، قطعات دهانی از نوع ساینده- مکنده، آرواره های بالا وپایین به شکل میله های باریک درآمده، لب بالا وپایین رشد طولی داشته ومجموعا خرطوم را می سازد. پوره ها سفید تا زرد روشن، پاهای پوره ها برخلاف حشره کامل دارای یک جفت ناخن، شفیره ها بدون حرکت وتغذیه نمی کنند. تخم ها لوبیایی شکل وبه رنگ سفید می باشد.

زیست شناسی:

این حشره زمستان را به صورت حشره بالغ روی برگ های گیاهان میزبان نظیر زعفران، یونجه وعلف های هرزموجود یا درسطح خاک یا بقایای نباتات مختلف می گذراند. تولید مثل آن به دو روش جنسی وبکرزایی است. حشرات ماده پس از ۲۵-۲۰ روز تغذیه ، ازاواسط اسفندماه شروع به تخم گذاری می کنند. تخم گذاری حشرات ماده درداخل بافت گیاهان در حدود ۱۰۰-۸۰ عدد به طور انفرادی صورت می گیرد.۳تا۴ روز پس از تخم ریزی پوره ها خارج شده وشروع به فعالیت می کنند. دوره زندگی پوره ها ۹تا۱۲ روزبوده ، سپس به زیر خاک فرورفته وتا تبدیل شدن به حشره کامل در آنجا باقی می مانند.

خسارت:
فعالیت این تریپس درپشت برگ های زعفران بوده وبه دلیل وجود دو شکاف طولی عمیق، در پشت برگ های زعفران محیطی امن ومناسب برای تخم گذاری، فعالیت پوره ها وحشره بالغ فراهم می آورد. پوره ها وحشرات بالغ با خراش دادن اپیدرم برگ زعفران وتغذیه از شیره سلولی باعث بروز نقاط رنگ پریده نموده که درشدت خسارت این نقاط زیاد بوده که از به هم پیوستن آن ها، لکه های رنگ پریده مایل به زرد در برگ ایجاد می شود.خسارت این تریپس بر روی برگ های زعفران به صورت پیدایش برگ های زردتا سفید رنگ بوده که این نقاط محل فرو نمودن استایلت ها می باشند.برگ هایی که شدیدا آلوده اند زودتر خزان کرده و بطور مستقیم باعث کاهش محصول زعفران سال آینده می گردد.

کنترل:
با توجه به اینکه جمعیت بالای این آفت در اواخر فصل رویشی زعفران دیده می شود وبه نظرمی رسد که نیاز به مبارزه شیمیایی نباشد ، ولی چنانچه آفت نگران کننده وخسارت آن ملموس بود، پس ازانجام آزمایش سموم ، اقدام به کنترل شیمیایی می گردد،۱- از بین بردن علفهای هرز مزارع وضد عفونی بذور با سم گاچو. ۲- ازسم متاسیستوکس در هنگام بروز مشکل می توان استفاده کرد.

سایر آفات زعفران:

درنمونه برداری هایی که درطی سال های ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۰ به منظورشناسایی آفات زعفران درمناطق جنوبی استان خراسان، توسط حسن رحیمی، سعید مودی وابراهیم یزدانی انجام گرفت، علاوه برکنه بنه زعفران، کنه قهوه ای گندم وتریپس توتون که خسارت اقتصادی دارند، نمونه های دیگری نیز جمع آوری شد که به دلیل نداشتن خسارت اقتصادی، فقط به ذکر نام آنها بسنده می شود:

۱:کنه Tyrophagus putrescentias Schrank

2:کنه Bryobia praetiosa Koch

:3کنه Penthaleus major Duges

:4 تریپسCollembolothrips sp

:5تریپسHoplothrips reuteri Karny

6:شته Myzus certus Walker

7:شته Aulacorthum palustre HRL

8:دم فنرمانند Xenylla boerneri Axels

9:دم فنرمانند Sphaeridia pumilis Krausb

بیماریهای مهم زعفران شامل:

پیچیدگی و فنری شدن كلاله

در این بیماری كلاله ها شبیه به فنر پیچیدگی پیدا می كنند. ودرمواردی نیز كلاله ها از محل پیچیدگی قطع شده ومی افتند. علت این عارضه دقیقا مشخص نیست هر چند احتمالاتی از جمله سن بنه ها، وضعیت تغذیه گیاه و نوع گیاه، شرایط فیزیولوژی گیاه و وجودعوامل ویروسی ومیكوپلاسمایی را می توان نام برد.

پوسیدگی بنه

پوسیدگی ناحیه گردن، شكم بنه وقسمت تحتانی بنه در مزارع كمتر مشاهده شده و ضرر اقتصادی ندارد. درپوسیدگی تحتانی بنه، بنه ها كوچكتر از حد طبیعی بوده و درضمن خود بوته نیزكوتاه تر ازحد نرمال می باشد، كه این به دلیل نامتعادل بودن وضعیت آبیاری  وحاصلخیزی خاك و سایر شرایط نامناسب خاك و یا عوامل بیماریزا ممكن است بوجود آید.

بیماری زوال زعفران

 این بیماری در اثر پیدایش قارچ ریزوکتونیا و ... در پیاز به وجود می آید ، به سطح پیاز حمله کرده بر روی آن لکه های ارزنی شکل سرخ رنگ ایجاد و به تــدریج به داخل بنه نفوذ می کنند . نفوذ این قارچ به داخل پیاز موجب بر آمــدگی هایی در سطح آن و پوسیدن و خشک شدن برگها می گردد. این قارچ محصولات دیــگری چون سیب زمینی ، چغندر و یونجه رانیز موردحمله قرار می دهد.کشاورزان با این بیماری به روش زیر مبارزه می کنند

. 
جمع آوری و سوزاندن پیازهای آلوده- ضدعفونی کردن زمین با یکی از سموم قارچ کش مانند زینب ومانـکوزب و ...توصیه می گردد.- نکاشتن بنه زعفران درزمین های آلوده برای مدت 6 تا 8 سـال به شرطی که دیگر گیاهان میزبان کشت نگردد .

بیماری سیاهک زعفران

عامل این بیماری قارچی به نام فو ماگو است که این قارچ بر روی برگ هــای زعفـران ظاهر می شود وکم کم به پیاززعفران می رسد .به روش زیر مــبارزه می شود . جمع آوری وسوزاندن برگها و پیازهای آلوده  بنه ها را پیش از کاشت با سموم قارچ کش از قبیل مانکوزب ، زیــــنب و کاربوکسین تیرام و .... در مقابل بیماریهای قـــــارچی و کنه ضــد عــفونـی می کنند .

بیماری زردی (یا كلروز برگها)

احتمالا به علت فقر عناصر غذایی و یا آهكی بودن زمین و یا كمبود عنصر آهن برگها زرد شده كه با اضافه نمودن كودهای (ازته،فسفاته، پتاسه) به زمین و محلول پاشی مزرعه با محلول سولفات آهن و یا سایر كودهای حاوی عنصر آهن به نسبت 1تا 2 در هزار جهت درمان این بیماری فیزیو لوژیكی موثر است

مبارزه با علفهای هرز

علفهای هرز از طریق رقابت با گیاه از نظر جذب آب ، مواد غذایی، نور و نفوذ در داخل بنه ها مزاحمت ایجاد نموده و سبب كاهش محصول می گردد.

خسارت های علفهای هرز با توجه به چند ساله بودن زعفران و رشد سبزینه ای اندك گیاه در سالهای اول رشد و استفاده زراعین از كودهای دامی آلوده به بذر علفهای هرز قابل توجه است. بنابراین وجین و مبارزه با علفهای هرز ضروری می باشد. عدم وجود ساقه هوائی سایه انداز در زعفران باعث شده كه قدرت رقابت زیادی در مقابل علفهای هرز نداشته باشد. مبارزه با علفهای هرز به دو روش شیمیایی و مكانیكی انجام می گردد.

روش مبارزه مكانیكی

با توجه به كاهش مصرف سموم و تولید محصول عاری از سموم شیمیایی سعی شود مبارزه با علفهای هرز به صورت مكانیكی و با دست و یا ادواتی مانند بیلچه، شفره،كولتیواتورهای دستی و سایر ادوات انجام گردد.

اولین وجین بعد از برداشت گلها و آبیاری دوم انجام می گردد تا علفهای هرز از بین رفته و فاصله بین ردیف های كاشت كه در اثر رفت و آمد افراد گل چین فشرده شده است كولیده(سله شكنی) شده و نرم گردد. وجین دوم در صورت ضرورت به فاصله یکماه ازوجین اول جهت جلوگیری از استقرار علفهای هرز زمستانه و عمل وجین های بعدی بنا به ضرورت در بهاروتابستان انجام می گردد.درهنگام خواب تابستانه می توان از كولتیواتورهای سبك و باغی و یا گاو آهن ایرانی برای وجین علفهای هرز استفاده نمود.

روش مبارزه شیمیایی

جهت مبارزه شیمیایی با علفهای هرز باریك برگ پس از برداشت گلها می توان از سم گالا نت به میزان 2 لیتر در هكتار مصرف نمود و د رصورتی كه مبارزه به موقع انجام گیرد یك نوبت سم پاشی كافی می باشد. جهت مبارزه شیمیایی با برخی از علفهای پهن برگ مزارع زعفران می توان از سم بازاگران به میزان 2تا4 لیتر در هكتار استفاده نمود. مناسب ترین علف كش های آزمایش شده دیگر در مزارع زعفران با كمترین اثر سوئی بر روی زعفران سم سونالان به میزان 3تا5/3 لیتردرهكتاردرآذرماه وعلف كش سنكور به میزان یک كیلو در هكتار در آبان ماه توصیه می گردد.