زراعت ذرت

مقدمه

ذرت با نام علمی Zea mays یکی از غلات گرمسیری و از خانواده گندمیان (گرامینه) است. نام این گیاه در زبان انگلیسی corn در عربی ذرت یا بلال و نام فارسی این گیاه جواری (فرهنگ دهخدا) است ولی واژه‌ی عربی ذرت بکار برده می‌شود. ذرت نوعی گیاه علفی یک ساله است که با تئوسنت (Teosinte) و تریپساکوم (Tripsacum spp) خویشاوند است. تئوسنت نوعی علف هرز یک ساله است که از لحاظ خویشاوندی در مقایسه با تریپساکوم به ذرت نزدیک تر می باشد. گیاه شناسان اعتقاد دارند که ذرت، در نتیجه یدو رگگیری بین یک گیاه نا شناخته از خانواده ی گندمیان و تئوسنت به وجود آمده است.

تاریخچه ذرت در جهان و ایران

بررسی های باستان شناسیو فسیل شناسی گیاهی نشان می‌دهد که ذرت پیوسته به صورت یک گیاه زراعی عمده تقریبا از 5000 سال پیش در مکزیک و گواتمالا کشت می‌شده و بومی این نواحی است. سابقه کشت آن در دیگر نقاط چندان طولانی نیست. در واقع زمانی که کریستف کلمب قاره امریکا را کشف کرد با این گیاه مواجه شد و آنرا mais نامید زیرا ذرت توسط سرخ پوستان قبیله ماهیز   ( mahis ) کشت می شد. سال ها بعد لینه نیز این اسم را تایید نمود و آن را ثبت کرد. از این گیاه در گذشته نیز برای تغذیه انسان، پرندگان و دام ها استفاده می شده است.  

ذرت در سال 1519 توسط فرناندوکورتز از امریکای جنوبی به اسپانیا وارد شد و بعد از آن جا به اروپا رفت. کشاورزان اروپایی به اهمیت و ارزش غذایی ذرت پی برده و زراعت آن در سراسر اروپا رواج یافت. در اوایل قرن 16 و با آغاز اشغال کشور های فقیر توسط اروپاییان، ذرت توسط پرتغالی ها به افریقا، هند و چین برده شد.

تاریخچه ورود این گیاه به ایران نیز بطور دقیق مشخص نمی باشد و درباره نحوه ی ورود آن به ایران گفته ها متفاوت است. برخی معتقدند که ذرت توسط پرتغالی ها از جنوب ایران وارد شده است و ابتدا در همان جا کشت می شده است. برخی دیگر نیز ورود ذرت را به دوران شاه اسماعیل صفوی نسبت می دهند. با توجه به این که در قدیم نام این گیاه در ایران گندم مکه بوده است و در حال حاضر در آذربایجان نیز این گیاه را گندم مکه می نامند، عده ای عقیده دارند که ذرت توسط حجاج ایرانی از عربستان به ایران آورده شده است.  

زراعت این گیاه در ایران تا چندین سال پیش کم تر مورد توجه بود و اکثرا ً آن را به عنوان زراعت فرعی کشت می کردند. اما در سال های اخیر با توجه به پی بردن به نقش مهم این گیاه در تأمین غذای انسان، دام و طیور، سطح زیر کشت آن بصورت چشمگیری افزایش یافته و به عنوان یکی از زراعت های مهم و اصلی مطرح شده است.

مشخصات گیاهشناسی ذرت

ریشه:

ذرت دارای سه نوع ریشه است:

1-ریشه‌های بذری و ریشه‌های اولیه :

تعداد این نوع ریشه‌ها 3 تا 5 عدد بوده و با جوانه زدن بذر ظاهری می‌شوند كار این ریشه‌ها جذب آب و مواد غذایی از اعماق خاك می‌باشد.

2-ریشه‌های تاجی یا ثانویه :

از گره‌ های واقع در طوقه گیاه و در زیر سطح خاك بوجود آمده و گسترش پیدا می‌كند تعداد آنها 7 الی 8 عدد و گاهی به 15 الی 20 عدد نیز می‌رسد كار این ریشه‌ها جذب آب و مواد غذایی از سطح خاك است.

3-ریشه‌های هوایی یا نگه دارنده :

این ریشه‌ها در واقع همان ریشه‌های تاجی هستند كه در بالای سطح خاك تولید می‌شوند نقش آنها بیشتر در قائم نگه داشتن گیاه است زیرا طول گیاه زیاد بوده و لذا برای مقاومت در برابر خوابیدگی این ریشه‌ها مانند یك تیرك عمل می‌كنند نقش این ریشه‌ها در عمل جذب بسیار كم است.

ساقه:

ساقه ذرت مانند سایر غلات بند بند و گره‌دار ، تو خالی و استوانه‌ای بوده و طولش بسته به نوع رقم ممكن است تغییر كند30cm)تا (5/7m و قطرش از  3/1 cmتا5 cm . ساقه ذرت به عكس سایر غلات معمولاً بدون انشعاب است و پنجه‌ای تولید نمی‌كند . خوابیدگی یاورس در ذرت به ندرت رخ می‌دهد و ارقام هیبرید ذرت مقاومت بسیار خوبی در برابر خوابیدگی از خود نشان می‌دهند . لازم به ذكر است كه طول معمول ذرت 5/1 تا 5/2 متر است.

برگ:

ذرت مانند سایر غلات كشیده بوده و از پهنك و غلاف تشكیل می شود . طول برگ های ذرت از 30 تا 80 سانتی مترمتغیر است و پهنای هر برگ حدود 8 تا 10سانتی متر است.

برگهای ذرت متناوب و دراز می باشد . غشایی كه روی بلال را می پوشاند سبز رنگ و مانند برگ می باشد .

شکل گل و میوه:

گل:

ذرت گیاهی است یكساله و یك پایه است بدین معنی که گلهای نر و ماده جدا از هم ولی بر روی  یک پایه قرار دارندگلهای ماده ذرت از جوانه ای که در قاعده غلاف برگ وجود دارد تولید می شود. محور سنبلچه ای ذرت بعد از تکامل تبدیل به مغز بلال ( چوب محور بلال ) شده که روی محور بلال سنبلچه های متعددی بطور جفت قرار می گیرند که هر کدام دارای دو گل مونثمی باشند.

 از محل تخمدان میله بلند و باریکی بنام خامه (style) خارج می گردد که در روی آن کلاله (stigma) ظریف و کرکداری وجود دارد. این میله بلند از راس پوسته دور بلال خارج و ظاهر می گردد. اولین میله خامه از تحتانی ترین قسمت بلال و آخرین آن از قسمت انتهایی بلال خارج می شود. میله خامه احتیاج به مدت زمانی در حدود 5 تا 10 روز برای تشکیل دارد. میله خامه در تمام طول خود مستقیما می تواند گرده های مذکر را بپذیرد.

تعداد بلال های ذرت در هر گیاه بسته به واریته های مختلف، کاملا متفاوت بوده و بین یک تا 12 عدد در نوسان است. اندام نر گیاه ذرت در انتهای ساقه اصلی به صورت خوشه و خوشه های فرعی قرار دارد که در روی این خوشه یا خوشه های فرعی دو سنبلچه یکی بلند و دیگری کوتاه بطور منظم قرار گرفته است. هر سنبلچه دارای دو گل و هر گل دارای سه پرچم می باشد. همانطور که اشاره شد ذرت گیاهی است یک پایه و در نتیجه بعلت جدا بودن اعضای زایشی گرده افشانی آن بطور مستقیم بوده و گرده های گل به طرق مختلف بر روی اعضای مونث انتقال پیدا           می کنند. 

گرده افشانی:

در نتیجه گرده افشانی آزاد ممکن است حدود 1 تا 15 درصد، عمل گرده افشانی مستقیم در ذرت صورت بگیرد. گرده های ذرت تقریبا در تمام ارقام یک تا پنج روز قبل از ظهور اعضای مذکور می رسند ( Protandry ) گل کردن ذرت مدت چند روزی به طول می انجامد. بعد از آنکه میله پرچم خارج گردید از کیسه گرده مقادیر بسیار زیادی گرده های سبک آزاد می گردد. طبق محاسبه های انجام  شده گیاه ذرت برای گل ماده حدود 25000 دانه گرده تولید می کند. گرده افشانی غیر مستقیم ذرت بیشتر بوسیله باد صورت می گیرد و باد می تواند تا چندین کیلومتر گرده ها را منتقل کند. این دانه ها به رنگ زرد یا قهو ه ای می باشند.

دانه:

دانه ذرت میوه ای  است گندمه و پوسته آن فقط شامل پوسته میوه است.

انواع ذرت

ذرت نژادهای متعددی دارد که این گروه ها بر اساس ویژگی های بافت آندوسپرم دانه طبقه بندی می‌شوند.

ذرت بو داده

نوعی ذرت است که احتمالا بر اثر موتاسیونبوجود آمده است. پریکارپ آن نازک است که این صفت برای تولید ذرت شیرین با پوست لطیف مناسب است. در این نوع ذرت ، لایه ضخیمی از آندوسپرم سخت ، آندوسپرم نشاسته‌ای را دربرگرفته است. دانه‌های نشاسته آندوسپرم این نوع ذرت نسبت به انواع دیگر ، رطوبت بیشتری دارند که در موقع حرارت دادن منبسط شده و تبدیل به بخار می‌شوند.
بخار آب حاصل شده در درون دانه ، نمی‌تواند به راحتی از لایه بیرونی سخت آندوسپرم خارج شود . بنابراین فشار زیادی به این لایه وارد می‌آورد و دانه را منفجر نموده و دانه پف می‌کند. این ذرت معمولا برای تهیه پاپ کورن یا ذرت بو داده مورد استفاده قرار می‌گیرد. بهترین میزان رطوبت دانه برای حداکثر پف کردن، 14 درصد می‌باشد.

ذرت سخت

تمام آندوسپرم این نوع ذرت که در مرکز دانه می‌باشد، با لایه سختی از آندوسپرم پوشیده شده است. دانه‌های رسیده این نوع ذرت ، گرد ، صاف و کهربایی هستند. دوره رشد آن ها هم 80 تا 100 روز است. بلال های بدست آمده باریک بوده و تقریبا 8 ردیف دانه دارد.

ذرت دندان اسبی

این نوع ذرت دارای مخلوطی از نشاستهنرم و سخت می‌باشد. آن قسمت آندوسپرم که دارای نشاسته سخت است، پروتئینبیشتری دارد. این نوع ذرت معمولا در نواحی ذرت خیز ایالات متحده آمریکا به عمل می‌آید. بلال ذرت دندان اسبی نسبتا بزرگ بوده و 16 تا 30 ردیف دانه دارد. از خصوصیات ظاهری دانه آن، می‌توان به وجود نقطه‌ای فرو رفته در طرف تاج دانه اشاره نمود که به دلیل خشک شدن آندوسپرم نشاسته‌ای بوجود می‌آید.

ذرت نرم یا آردی

بخش عمده آندوسپرم این نوع ذرت ، نشاسته است. تنها لایه نازکی از آندوسپرم سخت این نشاسته را دربرمی‌گیرد. دانه‌های آن بر خلاف نوع دندان اسبی فرو رفتگی ندارد. این ذرت تنها به دلیل این که به رنگ های مختلف یافت می‌شود، برای تزئین غذاها از آن استفاده می‌شود. همچنین چون آندوسپرم آن نرم است، می‌توان به همان شکل و بدون خرد و له کردن آن ، در تغذیه دام بکار برده شود.

ذرت شیرین

آندوسپرم این نوع ذرت شیرین ، قندی و براق بوده و برخلاف آندوسپرم ذرت های دیگر ، حالت نشاسته‌ای ندارد. پریکارپ آن نازک بوده که در زمان رسیدن دانه ، مواد قندی آن به نشاسته و سپس به دکسترین تبدیل می‌شود. ذرت شیرین انواع مختلفی دارد که به صورت تازه ، کنسرو شده و منجمد مورد مصرف قرار می‌گیرد.

ذرت مومی

آندوسپرم ذرت مومی ظاهرا به شکل موم می‌باشد. برخلاف ذرت های دیگر که نشاسته آندوسپرم آنها 71 تا 72 درصد آمیلوپکتین و 28 تا 29 درصد آمیلوز دارد، آندوسپرم ذرت مومی تماما از آمیلوپکتین تشکیل شده که حالت چسبنده‌ای دارد و نرم هم هست. ذرت مومی جدا از مصرف خوراکی ، در صنایع چسب‌سازی هم استفاده می‌شود.

شرايط لازم براي رشد گياه :

آب و هوا و شرایط اقلیمی:

ذرت بر خلاف گندم و جو احتیاج به گرما و حرارت زیاد خورشید دارد. مناطقی که تابستان گرم و تابش نور خورشید کافی و پاییز خشک دارند بهترین عملکرد را از نقطه نظر تولید دانه دارند. در صورتیکه حداقل درجه حرارت زمین به 6-10 درجه سانتیگراد برسد ذرت جوانه می زند و بهترین رشد را در حرارت هوای طبیعی 20-30 درجه دارد . ذرت بعد از سبز شدن تحمل درجه حرارت حدود صفر را ندارد و از آن صدمه شدید می بیند وهمچنین افزایش درجه حرارت محیط بیش از 35درجه سانتی گراد، چنانچه مصادف با زمان گل دادن باشد موجب عدم تلقیح می شود. بعضی از واریته ها ذرت مثل ذرت دندان اسبی در عرض مدت 90 روز محصول تولید می کنند ولی اصولا ً طول دوره رشد و نمو برای تولید محصول 110 الی 130 روز می باشد.

ذرت در دوران رشدی خود به آب نسبتاً زیادی نیاز دارد. کمبود آب یکی ازعوامل محدود کننده کشت گیاه بشمارمی رود. بطور کلی در طول 45 روز اول رشد ذرت بین صفر تا 8/3 میلی‌متر و در طول گرده افشانی 9 میلی‌متر در روز، بعد از گرده افشانی 13 میلی‌متر در روز مصرف آب دارد.  آب مورد نیاز ذرت 600-400 میلی‌متر در کل دوره رشد و نمو است.تولید یک کیلوگرم ماده خشک ذرت به حدود 415-315 لیتر آب احتیاج دارد .

ذرت در عرض های جغرافیایی مختلف به جز در مناطقی که زیاد سرد بوده و یا دوره ی رشد و نمو در آن ها کوتاه است به عمل می یاید. ذرت در عرض جغرافیایی 56 و 58 درجه شمالی در کشورهای اسکاندیناوی و 42 درجه جنوبی در کشور نیوزیلند به خوبی عمل میاید. طبق آزمایش انجام شده در کرج مدت جوانه زدن تا رسیدن ذرت در خصوص ارقام نیمه زود رس حدود 120 روز با مجموعدرجات حرارت ( GDD ) ۳۱۲۷ سانتی گراد با متوسط درجه حرارت روزانه 42/25 سانتی گراد و ارقام نیمه دیررس حدود 138 روز با مجموع درجات حرارت 3780 سانتی گراد با متوسط درجه حرارت روزانه 98/28 سانتی گراد می باشد .

یکی دیگر از عوامل محیطی بسیار مهم برای رشد ذرت، نور می باشد. بنابراین در مناطقی که در دوره رشد ذرت نور کافی وجود نداشته باشد رشد کند شده، گیاه دیررس می شود و در ارقامی که برای تولید دانه یا بذر گیری کشت شده اند، به علت کاهش فتوسنتز کمیت و کیفیت دانه ها و بذور نیز کاهش می یابد.

خاک

کاشت ذرت در خاک هایی که دارای عمق کافی ، نرم و قابل نفوذ باشند امکان پذیر است هم چنین لازم است تهویه در خاک به خوبی انجام شده و از نظر آهک و هوموس غنی بوده و حرارت کافی داشته و دارای مقادیر زیادی مواد کلوئیدی به ویژه هوموس باشند . زمین های خیلی سبک و خیلی سنگین برای کاشت ذرت مناسب نیستند . این نوع زمین ها را باید به وسیله ی کودهای حیوانی و سبز اصلاح نموده ، سپس اقدام به کاشت ذرت کرد. زمین های رسی هوموسی و زمین های رسی شنی که عمق کافی داشته باشند برای کاشت این گیاه مناسب اند . مناسب ترین و بهترین pH برای رشد و نمو ذرت برابر 5/5 تا 5/6 است و در خاک هایی که pH آن ها بین 6 تا 7 باشد قادر به رشد بوده ومحصول قابل توجهی تولید می نماید. .

 عملیات کاشت :

آماده کردن زمین

آزمايش خاك وآب قبل از كشت از ضروريات ميباشد و از داده هاي آن به عنوان ابزار مديريتي در طول عمليات داشت زراعت مورد نظر بايد استفاده نمود.

زمینی که برای کاشت ذرت انتخاب می گردد ، لازم است پس از برداشت محصولی که درتناوب قبل از ذرت قرار گرفته ، زمین را به طریقی آماده نمود که ذرات خاک کاملا ً یکنواخت شده ، عمق خاک نیز در تمام قسمت های زمین یکسان و رطوبت کافی در اعماق زمین موجود بوده و در تمام قشر زراعتی خاک مواد غذایی کافی وجود داشته باشد. علاوه بر مسائل فوق زمین نیز به سهولت گرم شده و ریشه گیاه به سادگی در خاک گسترش یافته و به عمق کافی و مناسب خاک نفوذ نماید .

بدین منظور پس از برداشت محصول زراعت سال قبل ، زمین را شخم زده و برای آن که ریشه ذرت به خوبی و به سهولت در خاک نفوذ کرده و رطوبت و مواد غذایی کافی بتواند جذب نماید ، عمق شخم پاییزه نباید کمتر از 25 سانتی متر باشد . در اواسط و یا اواخر پاییز مقدار 30 تا 40 تن کود دامی پوسیده در هر هکتار در زمین پخش نموده و با شخم متوسط آن را زیر خاک کرده و در بهار و در زمان کاشت بذر ، عملیات تکیملی تهیه زمین را انجام داد . در زمان کاشت و در صورت لزوم ، باید زمین را بار دیگر شخم زده سپس توسط دیسک و هرس و یا تیلر بستر بذر را کاملا ً آماده نمود . 

در خاک هایی که آفاتی مانند کرم طوقه بر ، کارادرینا و غیره وجود داشته باشند می توان با استفاده از سموم مختلف مانند آلدرین و غیره به نسبت 3 تا 4 کیلوگرم در هکتار از ماده موثر خاک را قبل از کاشت بذر و هنگام آماده کردن زمین ضد عفونی نمود .

عوامل مهم در انتخاب بذر مناسب:

انتخاب بذر مناسب در هر محیط که این گیاه کشت می گردد ، یکی از عوامل مهم و اولیه موفقیت در تولید محصول ذرت می باشد که از نظر کمیت و کیفیت دارای خصوصیات بسیار مناسبی باشد . بنابراین بذری که برای کاشت انتخاب و آماده می گردد . باید دارای شرایط زیر باشد : 

بذر انتخاب شده باید تازه بوده و از محصول سال قبل حاصل شده باشد . از کاشت بذر کهنه که فاقد قوه نامیه کافی باشندباید خودداری کرد  همچنین بذر شکسته نباشد. 

سرعت و قدرت تولید جوانه آن زیاد باشد. 

نسبت به زودرسی نسبی گیاه در هر منطقه توجه کامل به عمل آید .

در مناطق معتدل و یا سرد ، در مقابل سرمای اوایل بهار مقاوم باشد .  

هرگاه ذرت به منظور تهیه علوفه سیلویی جهت تغذیه حیوانات کاشته می شود ، علاوه بر آن که مقدار محصول آن باید قابل توجه و زیاد باشد ، از نظر کیفیت نیز لازم است کاملا ً مناسب باشد .  

مقاوم به خشکی بوده و در مناطق گرم و خشک درمقابل کم آبی و خشکی مقاومت داشته باشد .  

در مقابل حمله آفات و بیماری های مختلف و احتمالی شایع در منطقه مقاوم باشد .

مقاوم به ورس باشد .  

مقدار محصول آن در واحد سطح زیاد بوده و از نظر اقتصادی کاشت آن مقرون به صرفه باشد .  

کیفیت دانه آن خوب بوده و از نظر مقدار پروتئین و درصد روغن مناسب و مورد توجه باشد .  

 بذر انتخاب شده کاملا ً خالص و یکنواخت باشد .

 بذر مورد کاشت به طور کامل بوجاری شده و فاقد هر گونه بذر علف هرز و مواد خارجی باشد .  

ضد عفونی بذر :

پس از انتخاب بذری که دارای شرایط بالا باشد ، برای جلوگیری از سرایت بیماری های قارچی ، باید بذر را با سموم مختلف قارچ کش جهت جلوگیری از انتشار بیماری ها ضدعفونی نمود .

از نظر رقابت با علفهای هرز و عوامل نامساعد مثل هوای سرد

برای جلوگیری از آسیب عوامل مذکور در بعضی از نقاط جهان مثل کره شمالی معمولاً ذرت را به صورت نشاکاری کشت می‌کنند بدین ترتیب که ابتدا بذر در گلخانه کشت نموده ( زودتر از زمان کشت در مزرعه ) و با محقق شدن شرایط محیطی مناسب آنرا به زمین اصلی منتقل می‌کنند در این روش اگر چه عملکرد بیشتر خواهد بود ولی هزینه‌ها افزایش می‌یابد.

تاریخ کاشت

زمان کاشت ذرت بر روی تاریخ رویش ، تراکم ، شادابی مزرعه ، تاریخ ظهور اندامهای زایشی و گرده افشانی و زمان رسیدن تأثیر خواهد داشت . بنابراین زمان کاشت مناسب اهمیت ویژه ای در موفقیت کشت ذرت دارد.

    زمان کاشت ذرت موقعی شروع می گردد که درجه حرارت خاک در عمق کاشت در اوایل صبح 10-8 درجه سانتی گراد و هوا رو به گرمی باشد. تاریخ کـــــاشت ذرت بستگی به رقم ( هیبرید) و کیفیت خاک دارد. تأخیر در کاشت ذرت سیلوئی نیز باعث کاهش تولید و پائین آمدن کیفیت علوفه خواهد گردید ( کاهش تولید و پایین آمدن کیفیت علوفه بدلیل کاهش تولید بلال می باشد.)

    زمان مناسب کاشت در منطقه کهریزک شهر ری برای کشت اول اردیبهشت ماه و تاریخ کاشت برای کشت دوم ذرت اواخر خرداد ماه لغایت اواخر تیرماه می باشد.

مناسب‌ترین درجه حرارت برای جوانه زدن بذر ذرت 18/3 c است و دمای زمان جوانه زنی نباید از 10 کمتر و از 35 بیشتر باشد .

تراکم گیاه و مقدار بذر در هکتار

مقدار بذر لازم در واحد سطح

ميزان بذر براي ذرت دانه اي 25-20 كيلوگرم و براي ذرت سيلوئي 35-30 كيلوگرم در نظر گرفته مي شود.
     در ذرت کاری معمولاً وزن بذر در واحد سطح اهمیت چندانی ندارد و دانه را برحسب تعداد در مترمربع یا هکتار محاسبه و کشت می‌نمایند.

تراكم

يكي از فاكتورهاي مهم جهت بدست آوردن حداكثر توليد در زراعت ذرت انتخاب تراكم مناسب با توجه به شرايط اقليمي هر منطقه و مشخصات ارقام كشت شده مي باشد. واكنش ذرت نسبت به تراكم در مزرعه قوي تر از واكنش ساير گياهان وجيني است تراكم مناسب در ذرت به فاكتورهاي متعددي بستگي دارد كه مهمترين آنها عبارتند از نوع مصرف ( ذرت دانه اي – ذرت سيلوئي )،هيبريد،رطوبت خاك،حاصلخيزي زمين و شرايط اقليمي منطقه است و ارقام هيبريدهاي زودرس تراكم بيشتري را نسبت به ارقام دير رس تحمل مي نمايند. با افزايش تراكم تا حد معيني عملكرد محصول افزايش و بعد از آن كاهش مي يابد ولي درصد بلال از كل توليد همزمان با افزايش تراكم كاهش مي يابد، بنابراين بايد توجه داشت كه تراكمي را جهت ذرت سيلوئي انتخاب نمود كه در آن مقدار بلال ها حداقل توليد باشدوبقيه ساقه و برگها باشد . ( بهترين كيفيت علوفه موقعي بدست مي آيد كه محصول بلال و برگ و ساقه باشد.)تراكم بوته هاي ذرت براي دانه اي 8-6 بوته در متر مربع و براي ذرت سيلوئي معمولاً در يك متر مربع 12-9 گياه و در ذرت علوفه اي سبز حدود 20-15 گياه در متر مربع مي باشد.

عمق كاشت

عمق كاشت بذور ذرت بسته به بافت خاك و رطوبت خاك متغير است . عمق كاشت در اراضي با بافت متوسط كه خيلي زود خشك مي گردد   8-6 سانتي متر و در نواحي مرطوب با بافت سنگين 6-5 سانتي متر مي باشد. براي اينكه آب مورد نياز جوانه زدن فراهم گردد. دانه ها بايد در     لايه هاي مرطوب خاك قرار بگيرند. عمق كاشت در اراضي خشك تا 12 سانتي متر مي تواند افزايش يابد رويش يكسان ذرت بستگي به يكسان بودن عمق كاشت دارد.

روش های مختلف کاشت

بسته به عوامل مختلف چون ، نوع تهیه بستر بذر،تأمین رطوبت،رقابت با علف های هرز و پیشگیری از آسیب سرمای بهاره کاشت ذرت متفاوت است.که در اینجا به دو مورد اول اشاره می کنیم.

1- از نظر نوع تهیه بستر بذر

 الف- کشت ردیفی ب- کرتی (کشت روی مرز و حاشیه زراعت های دیگر)

الف- کشت ردیفی :

درکشت ردیفی از آبیاری نشتی استفاده می شودو در آن  مشکل سله شکنی نداریم . این روش در اراضی بزرگ و زراعت های مکانیزه مطرح بوده و بذر در ردیف های موازی با فاصله معینی توسط ردیف کار ذرت کشت می‌شود آبیاری در این روش به صورت جوی و پشته ای انجام می‌شود .
ب- کشت کرتی :

بیشتر در کشاورزی سنتی و معمولاً برای کشت ذرت علوفه‌ای بکار می‌رود پس از آماده کردن و تسطیح زمین آن را به کرت هایی که طول و عرض آن متناسب با شیب زمین و میزان آب آبیاری می‌باشد تقسیم کرده و بذر را در کرت ها به طریقه دست پاش می‌کارند و توسط دندانه‌ یا دیسک آنرا داخل خاک نموده و آبیاری می‌نمایند آبیاری در این روش به روش غرقابی است .

2- تأمین رطوبت

الف - خشکه کاری ب - نم کاری

الف -  خشکه کاری

وقتی صورت می‌گیرد که زمان کشت ذرت در حال سپری شدن می‌باشد زیرا آبیاری قبل از کشت و صبر برای گاو رو شدن زمین وقت لازم دارد لذا در چنین مواردی زمین را کشت کرده و متعاقب آن  آبیاری می‌کنند در این روش چون خطر سله بستن خاک و احیاناً شسته شدن خاک و انتقال بذر از نقاط بلند مزرعه به قسمتهای پستوجود دارد لازم است که زمین قبل از کشت کاملاً تسطیح شود و حتی المقدور کشت به صورت ردیفی انجام شود تا با مثال مذکور برخورد کمتری شود.

ب -  نم کاری یا هیرم کاری

 در بهار حدود 10 روز قبل از کشت مقدار زیادی آب به زمین می‌دهند که تا عمق 2 متری زمین بستر نم دار شود و بعد از گاورو شدن زمین با عملیات دیسک سبکی علفهای هرز را زیر خاک کرده و سپس اقدام به کشت ذرت می‌کنند بذرهای کاشته شده از رطوبت موجود در خاک استفاده کرده و یکنواخت سبز می‌شوند و چون بلا فاصله بعد از کشت آبیاری نمی‌شوند خطر سله بستن خاک وشسته شدن بذر پیش نمی‌آید .

 عمليات داشت ذرت

براي دستيابي به حداكثر محصول در واحد سطح انجام به موقع عمليات داشت مزرعه اهميت زيادي دارد. عمليات داشت يك مزرعه ذرت عبارتست از:

1-             آبیاری :

بلافاصله بعد از کاشت مقدمات آبیاری باید فراهم گردد و نسبت به احداث جوی آبیاری و زهکشی مزرعه اقدام و اولین آبیاری را آغاز نمود و در صورتیکه حرارت خاک در زمستان حدود 18-15 درجه سانتیگراد باشد بذر پس از 10-7 روز جوانه خواهد زد و باید سعی گردد که آبیاری دوم نیز قبل از سله زدن بستر بذر تکرار گردد تا کلیه بذور سبز شوند.کم آبی در مواقع خواص به ذرت صدمه زیاد می زند بنابراین باید سعی گردد در مواقع شروع گل و زمان تلقیح رطوبت خاک بالا باشد چون ذرت از گیاهانی است که در طول دوره زندگی خود به آب زیادی نیاز دارد دوره بحران نیاز آب این گیاهان از زمان ظهور گلهای نر تا پیدایش کاکل ذرت است در این دوره اگر رطوبت در حد کافی نباشد عمل گرده افشانی به خوبی انجام نگرفته و در نتیجه بلالها کم دانه می‌شوند .

 مقدار آب و مراحل آبیاری به شرایط جوی محیط ، بافت خاک و مقدار رطوبت موجود در خاک بستگی دارد ، و با در نظر گرفتن درجه حرارت محیط فواصل هر آبیاری بین 14-10 ذر نظر گرفته می شود.

مهمترین مراحل آبیاری ذرت عبارتند از :

1. مرحله جوانه زدن

2. مرحله ساقه رفتن

3. مرحله پیدایش گل نر

4. مرحله پیدایش گل ماده

5. مرحله تشکیل دانه ها

6. مرحله شیری شدن دانه ها

2-             عمليات كولتيواتور:

كولتيواتور از عمليات مهم مرحله داشت محسوب مي شود كه با اهداف خاكدهي پاي بوته ، مبارزه مكانيكي با علف هاي هرز و افزايش تهويه بكار برده مي شود.

ساقه ذرت درنزديك سطح خاك چند گره نزديك به هم دارد ريشه هاي هوايي از اين گره ها خارج شده وچنانچه به خاك مرطوب اطراف ساقه برخورد نمايد بــــــه داخل خاك توسعه مي يابند اين ريشه ها نقش مهمي در استحكام و نگهداري بوته ذرت و همينطور جذب عناصر غذايي دارند. از اهداف مهم كولتيواتور انتقال خاك از داخل فارو به اطراف ساقه به منظور تسهيل شرايط توسعه ريشه هاي هوايي مي باشد. روش انجام عمليات بايد اين هدف را تأمين نمايد . علاوه بر اين در عمليات كولتيواتور مبارزه مكانيكي با علف هاي هرز بين رديف ها و افزايش تهويه خاك اطراف ريشه نيز مورد نظر مي باشد . اگر جه ممكن است براي كنترل علف هاي هرز مزرعه ذرت از علفكش پيش كاشت استفاده شود ولي اين امكان وجود دارد كه محدوده علف هاي هرز به دلايل مختلف بوسيله اين علف كش ها كنترل نشوند و در فواصل بين رديف ها رشد نمايند لذا ضروريست بوسيله عمليات كولتيواتور كنترل شوند. هر چند كه از نظر سرعت رشد و سايه اندازي علف هاي هرز تابستانه رقيب ذرت محسوب نمي شوند اما در جذب عناصر غذايي با اين محصول رقابت مي نمايند. عامل مهم براي انجام صحيح عمليات كولتيواتور رطوبت مزرعه مي باشد به منظور دستيابي به اهداف مورد نظر عمليات كولتيواتور بايد در زماني كه رطوبت خاك در مرحله ظرفيت مزرعه ( فيلد كاپاسيتي ) باشد انجام گيرد.از نظرمرحله رشدذرت نيز زماني كه بوته ها 6 برگي باشند مناسب ترين فرصت براي انجام اين عمليات است .

نكات لازم براي كولتيواتورزني:

- اطمينان از سلامت دستگاه

- تنظيم واحدهاي دستگاه بر اساس رديف هاي كشت ( 75سانتي متر)

- تنظيم خورشيدي هاي هر واحد براي تراشيدن كف و طرفين فارو و تعيين عرض كار هرواحد با تغيير زاويه در جهت مخالف دو خورشيدي از يكديگر

3-             کود دهی

احتیاجات غذایی ذرت :

مانند سایر گیاهان در طول زندگی خود به مواد غذایی کافی نیاز دارد مواد غذایی ذرت معمولاً از انواع کودها از جمله کودهای حیوانی سبز و شیمیایی تأمین می‌شود کودهای حیوانی و سبز مقداری از مواد غذایی مورد نیاز ذرت را تأمین می‌کنند و برای تأمین کامل مواد غذایی استفاده از کودهای شیمیایی ضرورت می‌یابد . جذب ازت از خاک در تمام مراحل رشد گیاه صورت می‌گیرد ولی در مقدار آن در سنین اول مقدار جذب آن کمتر ، در زمان ظهور گل های نر و ماده جذب ازت حداکثر است و پس از گل دهی مجدداً جذب کاهش می‌یابد . مهمترین دوره نیاز ذرت به فسفر بعد از گل کردن و نزدیک رسیدن دانه می‌باشد در موقع رسیدن دانه نزدیک به سه چهارم فسفر موجود در گیاه در دانه جمع می‌شود .

حدود یک سوم پتاسیم مورد نیاز گیاه قبل از تشکیل گل و بقیه آن قبل از دانه بستن از خاک جذب می‌گردد و مقدار نسبتاً کمی پتاسیم در دانه متمرکز می‌شود .

كود سرك (اوره)

ذرت از جمله محصولات زراعي است كه به عناصر غذايي موجود در خاك سريعاً عكس العمل نشان مي دهد. سرعت رشد نسبي اين نبات موجب جذب شديد عناصر غذايي و عكس العمل سريع به كمبود كود است . ازت بعنوان يكي از عناصر اصلي متابوليسم از ضروري ترين نيازهاي ذرت محسوب مي شود لذا اين عنصر ( ازت ) را بايد در مراحل حساس رشد گياه كه بيشترين مقدار جذب را دارا است بايد تأمين گردد. كود سرك (اوره) در دو مرحله زماني بشرح ذيل و در هر مرحله 150 كيلوگرم اوره يا 100 كيلو گرم ازت خالص مي باشد.
     1- آغاز رشد سريع رويشي ( مرحله 6-4 برگي)

2- قبل از شروع گل دهي و آستانه ظهور اندام هاي زايشي است.

 در مرحله اول سرك دهي با توجه به ارتفاع گياه تردد ماشين آلات در مزرعه امكانپذير بوده لذا مقادير كود اوره توصيه شده  بايد بوسيله كود كار بصورت نواري در يك طرف رديف ها قرار داده شود بايد دقت نمود كه كود كاري براي ريزش يكنواخت كود در رديف هاي كاشت تنظيم شده باشد. در مرحله دوم بايد كود مورد نظر در كنار رديف هاي كاشت قرار داده شود.در حال حاضر مصرف كود در اين مرحله همراه با آب آبياري معمول است بدينصورت كه مقدار كود براي هر رديف كاشت محاسبه شده و در اول رديف كاشت ( محل ورود آب ) داخل فارو قرار مي دهند. ولي چنانچه براي زارعين مقدور باشد مقدار كود توصيه شده براي اين مرحله از رشد را نيز بصورت نواري در كنار رديف هاي كاشت قرار دهند در افزايش عملكرد تأثير بيشتري خواهد داشت بعضي از افراد با استفاده از كارگر اين كار را انجام مي دهند.

4-             مبارزه با علف های هرز

 کشت موفقیت آمیز ذرت موقعی است که مزرعه عاری از-علف های هرز باشد زیرا علف های هرز به میزان قابل ملاحظه ای از مواد غذایی تهیه شده برای ذرت استفاده می کنند در صورتیکه بفوریت با آن مبارزه نگردد به علت رشد سریع خود باعث از بین رفتن کامل بوته ذرت می گردد.

مبارزه با علف های هرز مزرعه ذرت به طریق فیزیکی و شیمیائی امکان پذیر می باشد.

الف-  طریقه مکانیکی

 باید سعی گردد از وسیله مخصوص به نام کوالیتواتر برای داخل شیارها و بوسیله فوکا و یا دست بین بوته ها استفاده و رفع مزاحت گردد در بعضی مواقع این عملیات به دو یا سه بار تکرار نیاز دارد.

ب-  طریقه شیمیائی

استفاده از انواع علف کش های مخصوص ذرت است که بسته به نوع علف هرز نوع علف کش نیز تعیین می گردد. ضمناً باید توجه داشت که بعضی از سموم علف کش برای کشت بعد از ذرت اثر نامطلوب دارند. مرسوم ترین نوع علف کش برای ذرت ، سم اترازین است که زمان مصرف آن بعد از کاشت و قبل از اولین آبیاری است میزان مصرف سم 4-3 کیلوگرم در هکتار می باشد. این سم را بعد از سبز شدن گیاه نیز با میزان کمتر سم و در زمانی که ذرت6-4 برگه باشد مصرف می نمایند، اثر سم اترازین بیشتر بر روی برگ پهن ها بوده و بر روی علف های هرز سوزنی برگ اثر کمتر دارد بنابراین در صورت وجود انواع علف هرز در مزرعه بهتر است از مخلوط سمومی چون اترازین (2-5/1) کیلوگرم در هکتار و لاسو (5-4) کیلوگرم در هکتاردر مقدار آب (800-600) لیتر حل کرده و بعد از کاشت و قبل از سبزشدن بذر در مزرعه پاشیده شود.

5-             مبارزه با آفات و بیماری ها :

آفت شب پره زمستانی( Agrotis segetum )

 از آفات مهم منطقه در ابتدای رویش ذرت، که ذرت را از محل طوقه و نزدیک زمین جویده و باعث پژمردگی بوته و مرگ و میرآن می گردد، حمله شدید این آفت باعث از بین رفتن کامل مزرعه است. لاروشب پره زمستانی روزها را در زیر خاک و در اطراف طوقه ذرت گذرانده و شبها از طوقه ذرت تغدیه می نماید.

طرز مبارزه با این آفت

همانطور که قبلاً گفته شد لارو این حشره روزها  در پای بوته و  زیر خاک زندگی می کند و شبها جهت تغذیه به گیاه حمله می نماید، لذا   مبارزه شیمیائی با آن قدری مشکل است ولی به هر حال ضدعفونی کردن خاک قبل از کاشت و مصرف سموم حشره کش پس از سبز شدن توصیه  میگردد.مصرف طعمه مسموم نیز در مزارعی که حمله آفت به صورت لکه ای باشد مناسب است.

آفت کارادرینا (Spodoptera. Sp):

 این آفت به برگ ذرت حمله کرده و برگ ها را سوراخ سوراخ نموده و ساقه را باقی می گذارد، این آفت به خوبی در مزرعه دیده می شود و زمان مبارزه با آن موقع طغیان آفت است و با دو بار سمپاشی روی برگ ها نتیجه نیکوئی آید می گردد، باید توجه داشت که مصرف سموم کلره به علت باقی ماندن مقداری از سم روی برگ ها و خطرات تغذیه توصیه نمی گردد، لذا باید سعی شود که از سموم فسفره مثل گوزاتیون، دیپترکس و مالاتیون استفاده نمود.

آفت کرم ذرت(Sesamia cretica):

تخم گذاري اكثرا بصورت انفرادي ويا در كنارهم در مزرعه مشاهده می شود،زمستان گذراني به صورت لارو كامل در خوشه ها ويا ساقه هاي باقيمانده در مزرعه مي  باشد .لارو کامل این آفت دارای رنگی صورتی و سر قهوه ای و بزرگ بوده ولی لارو تازه آن دارای بدنی سفید است. از علائم خسارت مي توان به پژمردگي برگ مياني، تشكيل رديف هاي چهار سوراخه روي برگ ها،جارويي شدن بوته   و ... اشاره كرد . .برای مبارزه با این آفت می توان از سموم فسفره و تماسی به خصوص در مراحل اولیه حمله استفاده نمود.انجام ضد عفوني بذور از موارد بسيار ضروري است وتنهاراه حل كنترل بسياري از بيماري ها مي باشد.كنترل آفات از اولين ومهمترين اقدامات انجام شده پس ازجوانه زني در مزارع ذرت مي باشدولازم است طي بررسي دقيق راه كارهاي مناسب توصيه گردد.

كرم برگخوار ذرت(spodoptera exigua) :

تخم گذاري بصورت دستجات 40 تا50تايي در سطح رويي وزيرين برگ ها انجام ميشود.لاروها سن اول (نئونات) از اپيدرم وپارانشيم برگ تغذيه كرده وسطح سفيد وبيرنگ از خود بر جا مي گذارند.لاروهاي سن هاي بعدي ضمن تغذيه بيشتر برگ ها را سوراخ مي كنند ولاروهاي سن پنجم باعث قطع جوانه مركزي مي شوند. از افات بسيار خطرناك در اوايل فصل است ودر صورت مشاهده 25% خسارت سن هاي پايين روي برگ ها لازم است با آفت مبارزه شيميايي و در زمان لارو بودن آن ها انجام گيرد.

كرمهاي ساقه خوارذرت  Ostrinia nubilalis

تخم گذاري بصورت دسته اي زير برگ و روي ساقه مشاهده می شود. زمستان گذراني بصورت لارو درون ساقه هاي آلوده در مزرعه مي باشد. اولين آثار آلودگي در مراحل اوليه تشكيل قيف ذرت مشاهده مي شود.لاروهاي بزرگتر باتغذيه از(حلقه)whorl واردساقه شده وايجاد دالان تغذيه اي مي نمايدو از آفات مهم در ذرت علوفه اي مي باشند كه در اوايل فصل در صورت مشاهده نياز است مبارزه شيميايي انجام شود ولي در بيشتر موارد تنها مبارزه بيولوژيك با تلفيق روش هاي زراعي مي تواند مثمرثمر باشد. بیشتر روش هاي زراعي براي كاهش خسارت در سال هاي متمادي بدين صورت  مي باشد:

1-                استفاده از ارقام مقاوم

2-                كشت بموقع ذرت تابستانه

3-                اجراي عمليات زراعي بموقع ودقيق

4-                استفاده از ساقه خردكن پس از برداشت ذرت

5-                حذف علفهاي هرز ميزبان

6-                شخم عميق پس از برداشت محصول

7-                برداشت ذرت حتي الامكان نزديك سطح زمين

8-                برقراري شبكه مراقبت با استفاده از تله هاي نوري وفرموني با هدف جلوگيري از خسارت احتمالي، حفاظت وحمايت دشمنان طبيعي ودر صورت لزوم انجام مبارزه شيميايي بموقع

9-                در مواردي كه خسارت به ذرت علوفه اي وارد شده است مي توان با محلول پاشي تقويتي و كودپاشي سرك ازت خسارت وارده را جبران نمود.

بيماريهاي ذرت:

اكثر بيماريهاي موجود در مزرعه با ضدعفوني مناسب بذور با سموم مناسب مثل تبوكونازول ودينيكونازول قابل كنترل هستند.
برخي اقدامات كه نقش موثري در كاهش بيماريها دارند عبارتنداز:

1-                استفاده از بذور مقاوم به بيماريها

2-                ضدعفوني بذور با ابزار مناسب، سموم مناسب وبا دقت بالا

3-                مصرف متعادل كودهاي شيميايي

4-                رعايت آيش و تناوب زراعي با محصولات غير ميزبان

5-                ممانعت از زخمي شدن گياه در زمان انجام عمليات داشت

6-                مبارزه شيميايي با حشرات ناقل بعضي قارچها، ويروسها وباكتريها

7-                جمع آوري بقاياي گياهي وشخم عميق

8-                آبياري منظم وجلوگيري از وارد آمدن هرگونه تنش به گياه علي الخصوص بعد از ظهور كاكل

9-                تراكم بوته مناسب بارقم كشت شده

10-           حذف علفهاي حاشيه مزارع وكنترل علفهاي هرز درون مزرعه

11-           تهويه مناسب خاك واستفاده از سيستمهاي مناسب زهكشي

12-           كنترل آفات در مهار برخي بيماريهاي قارچي موثر است

13-           تاريخ مناسب كشت

14-           خارج نمودن وسوزاندن بوته هاي آلوده به برخي بيماريها واز بين بردن گالها وبقاياي آلوده

6-             تنک کردن

به غیر از عملیات آبیاری، گیاهان برای رسیدن به حداکثر رشد و توسعه خود و تولید محصول بیشتر می بایست نور کافی، دمای مطلوب، هوای تازه، مواد معدنی، و بسیاری دیگر از عوامل موثر را در طی مرحله داشت تا برداشت در اختیار داشته باشند برای مثال، کشت متراکم بذر ممکن است منجر به سبز شدن تعداد بوته های زیاد در واحد سطح و بوجود آمدن رقابت بین آنها ، برای دستیابی به منابع لازم برای رشد و نمو آنها گردد، نتیجه گیاهانی ضعیف و کوچک باعملکردی پائین به لحاظ کمی و کیفی حاصل می شود. یا در جائی که تعداد بوته در واحد سطح کمتر از حد مطلوب باشد گیاهان چوبی، غیر قابل خوراک (از لحاظ تغذیه دام) و نامرغوبی بوجود خواهد آمد. برای دستیابی به تراکم مطلوب در مزرعه یا بایستی میزان بذر کشت شده به دقت تنظیم و مصرف شود و یا اینکه با حذف بوته های اضافی و تنک کردن بوته ها با فواصل مناسب و معین در مراحل اولیه رشد یا پس از استقرار کامل گیاهچه ها به تعداد بوته کافی در مزرعه دست یافت. به چنین عملیاتی تنک کردن (thinning) گفته میشود که معمولاً توسط کارگر به کمک چاقو ، بیلچه یا داس به حذف بوته های اضافی در کنار هم پرداخته می شود. تنک کردن در مورد گیاهان وجینی مثل ذرت پس از اطمینان از رفع خطرهای احتمالی مثل سرما و تگرگ زدگی ، کاهش خسارت آفات و امراض ، عموماً طی دو یا سه نوبت جزء عملیاتهای ضروری به شمار می رود

7-واکاری

گاهی اوقات در مزرعه در اثر وقوع سرما و تگرگ بی موقع، عدم رطوبت کافی در خاک ، حمله برخی امراض و آفات گیاهی و غیره تعدادی از بوته های جوانه زده از بین می روند. یا ممکن است بر اثر سله بستن و سختی سطح خاک پس از آبیاری تعدادی از بذور جوانه زده نتوانند از خاک خارج شوند و بالاخره ممکن است به علت تنظیم نبودن دستگاه بذر کار یا کمی قوه نامیه بذر تعداد بوته کافی در سطح مزرعه وجود نداشته باشد. در نتیجه برای رفع این مشکلات و ایجاد تراکم مطلوب اقدام به واکاری یا کاشت مجدد بذر می شود. واکاری نبایستی آنقدر دیر انجام شود که اختلاف رشد خیلی زیادی بین بوته های قبلی و بوته هائی که پس از واکاری سبز خواهند شد، بوجود آید.پس از عملیات تنک کردن بویژه در مناطق خشک آبیاری مزرعه لازم است تا چنانچه ریشه های گیاهان باقی مانده تکان خورده یا تماس آنها با خاک کمتر شده باشد دوباره به حالت اولیه برگردند و خسارتی متوجه آنها نشود، پس از واکاری نیز آبیاری مزرعه ضروری می باشد.

عملیات برداشت

به طور كلي كاشت ذرت در دنيا به مظور هاي زير انجام گرفته و طبيعتا زمان و نحوه برداشت تابع اهداف كاشت خواهند بودكه عبارتند از:

1-ذرت سيلويي 2-  ذرت دانه اي 3-  علوفه سبز 4- مصارف صنعتي

 تعیین زمان برداشت از نظر زراعی:

 برداشت به منظور سيلو:

ذرت به دليل داشتن قند هاي قابل تخمير بهترين گياه براي سيلو است و يكي از علوفه هاي زود هضم و پر انرژي براي گاو هاي شيري و گوشتي مي باشد . گرچه ذرت هنگام گل كردن از نظر علوفه بسيار مرغوب است . اما از نظر عملكرد در مرحله شيري و خميري بيشترين عملكرد را دارد . مخصوصا در ارقام زود رس . ارقام دير رس را مي شود تا مرحله رسيدگي نیز برداشت كرد به شرطي كه ساقه و برگ هاي ان سبز باشد و رطوبت گياه حدود 60% باشد . گياه را پس از انتقال به سيلو در هر مرحله به طول 20 سانتي متر بخش كرده و فشرده مي كنند. پس از پر شدن سيلو آن را با خاك و يا با پلاستيك مي پوشانند و مواد سيلو شده پس از 3 تا 5 هفته كاملا تخمير شده و آماده مصرف است . براي اينكه مقدار پروتئين سيلو افزايش پيدا كند مي توان ذرت را به نسبت 20% با يكي از لگوم ها مخلوط كرد و سيلو كرد . همچنين بهتر است به ازاي هر تن ذرت سيلو شده 5 كيلو گرم اوره به صورت محلول نيم درصد اضافه شود .

هدف برداشت براي دانه

زمان برداشت دانه هنگامی است که پنجاه درصد  بوته های سطح مزرعه ، برگهای پایین بلال خشک و بقیه برگها زرد شده باشند. به عبارتی رسیدن فیزیولوژیکی یک دانه با تشکیل لایه سیاه در محل اتصال دانه به بلال مشخص می شود . در این حالت رطوبت موجود در دانه ها نباید از   30-25 درصد بیشتر باشد . سطح خارجی دانه های رسیده صاف و درخشنده و محتوای دانه باید در موقع برداشت سخت شده باشد. . برای استفاده از دانه ، برداشت با دست و یا کمباین صورت می گیرد. اگر برداشت با دست صورت گیرد ، رطوبت نباید کمتر از 25 درصد باشد. و اگر برداشت با کمباین باشد رطوبت باید 20 درصد باشد. برای انبار کردن ذرت دانه ای پس از برداشت مجددا آنها را خشک کرده تا رطوبت دانه ها بیشتر از 14 درصد نباشد. بطور متوسط 7 تا 8 هفته پس از گلدهی بوته ها می توان محصول را برداشت کرد.

هدف از برداشت علوفه سبز

زمان برداشت قبل از گل دهي است كه محصول علوفه سبز به طور متوسط 25 تن در هكتار خواهد بود.

 تعیین زمان برداشت از نظر زراعی:

نوع رقم : در مناطقی كه فصل رویش كوتاه بوده و در سرما و بارانهای زودرس پائیز عمل برداشت را با دشواری روبرو می‌كند باید از ارقام زودرس استفاده كرد تا برداشت زودتر انجام شود.

مقدار كود : در زمینهایی كه كود شیمیایی مخصوصاً كودهای ازته زیاد مصرف شوند رشد رویش گیاه افزایش یافته و دانه‌ها دیرتر می‌رسند لذا برداشتشان دیرتر انجام می‌گیرد .

 جنس خاك : در خاكهای رس یا سنگین به علت ذخیره رطوبت بیشتر دوره رویش گیاه طولانی‌تر از خاكهای سبك شن می‌شوند و لذا برداشتشان دیرتر انجام می‌گیرد .

آبیاری : زیاد طول دوره رویش گیاه را افزوده و رسیدن محصول و برداشت را به تأخیر می‌اندازد .

تراكم بوته : هر چه تراكم بوته در واحد سطح بیشتر شود استفاده از نور و غذا برای گیاه مشكلتر شود . و گیاهان برای رقابت با یكدیگر در جذب نور و غذا رشد رویش بیشتری داشته و در نتیجه رسیدن و برداشت دانه به عقب می‌افتد .

آب و هوا :هر چه محیط سردتر و روزها آفتابی كمتر باشد رسیدن دانه و برداشت آن دیرتر می‌شود .  

 روشهای مختلف برداشت :

برداشت ذرت چه برای دانه و چه برای علوفه به دو صورت انجام می‌شود .

برداشت با دست :

در زراعتهای كوچك و كرتی و همچنین در مناطق مرطوب كه بارندگیهای فصل آن كار با ماشینهای برداشت را مشكل تر می‌سازد عمل برداشت با دست و داسهای مخصوص انجام می‌گیرد .

برداشت ماشینی

در زراعتهای بزرگ و مكانیزه صورت می گیرد.

ماشين هاي براشت :

 1- ذرت كن Snapper : 

 اين ماشين ها بلال ها را از روي ساقه جدا مي كنند و به همان صورت در داخل كاميون مي ريزند 

2- ذرت چين پوست كن  Picker buckers  :

 اين ها علاوه بر اينكه بلال را از روي ساقه جدا مي كنند ، پوشش بلال را نيز از روي بلال جدا مي كنند. 

3- ذرت چين دانه كش Picker shellers   :

علاوه از كار هاي دستگاه های فوق دانه را نيز از روي بلال جدا مي كند.

 4 – كمباين غلات مجهز به  head  ذرت يا دماغه ذرت Corn head  :

كه يك قسمت ذرت را مي كند و قسمت ديگر ان را به كوبنده دستگاه منتقل مي كند. 

5- Choppers  :

 اين دستگاه تمام اندام هاي هوايي ذرت را براي سيلو كردن از نزديكي زمين چيده و به قطعات كوچك تقسيم كرده و در داخل كاميون قرار    مي دهد.