گزارشکار نماتد

 اگر برای مشاهده عکسها دچار مشکل شدید لطفا راست کلیک کرده وview imageرا بزنید.

مقدمه

نماتدها به گروهی از جانوران پرسلولی و کرمی یا نخی شکل گفته می‌شود که دارای ساختمان غیر بندبند هستند و در یک یا دو انتها ممکن است باریکتر شده باشند. نماتدها از بی‌مهرگان هستند و در یک انتهای بدن سر و در انتهای دیگر دُم قرار دارد. نماتدها رشته ای یا کرمی شکل بوده ولی ماده برخی از آنها ممکن است متورم و باد کرده باشد. مانند نماتد ماده Meloidogyne (گلابی شکل) و یا Heterodera (لیمویی شکل) می‌باشد. اندازه نماتدها متغیر می‌باشد و طول آنها در نماتدهای انگل گیاهی بین 10-1 میلی متر است ولی در آسکاریس به 30-20 سانتی متر و در کرم پیوک به 120 سانتی متر هم می‌رسد. بیشتر نماتدهای انگل گیاهی با چشم غیر مسلح دیده نمی‌شود و نازک و نیمه شفاف هستند. حدود 1500 گونه نماتد شناخته شده است که فقط 10% آنها انگل گیاهان می‌باشند. تقریباً در هر یک گرم خاک مرطوب100-5 نماتد وجود دارد که از نظر تنوع بسیار متغیر می‌باشد و بسیاری از آنها از باکتری ها، قارچ ها، جلبک ها و سایر نماتد ها تغذیه می‌کنند.  

شاخه Nematoda )نماتدها( پس از حشرات متنوع ترین جانوران می‌باشند و در تمامی محیط ها وجود دارند و هر جا آثاری از رطوبت وجود داشته باشد، نماتدها هم هستند. نماتدهای انگل گیاهی دارای یک نیزه دهانی یا استایلت Stylete هستند که در نماتدهای آزاد-زی وجود ندارد. اکثراً نماتدهای گیاهی متعلق به راسته Tylenchida و تعداد کمی نیز در راسته Dorylaimida هستند. مری نماتدهای انگل گیاهی دو قسمتی است که در قسمت میانی مری ماهیچه هایی برای مکش وجود دارند. استایلت برای نفوذ به سلول و تزریق بزاق به منظور حل کردن محتویات سلول به کار برده می‌شوند.

دستگاه گوارش نماتدها از سه قسمت عمده تشکیل شده است :

قسمت جلویی، میانی و عقبی. قسمت جلویی دستگاه گوارش شامل دهان، حفره یا محوطه دهانی، مری و دریچه میانی روده می‌باشد. قسمت میانی شامل روده و قسمت عقبی شامل دریچه بین روده و راست روده و مخرج می‌باشد.

نماتدها فاقد دستگاه گردش خون و تنفس هستند و اکسیژن لازم برای تنفس خود را از طریق نفوذ به دیواره بدن بدست می‌آورند. نماتدها موجوداتی دوجنسی هستند و دارای افراد نر و ماده بوده و تولیدمثل از طریق جفت گیری انجام می‌شود و مانند حشرات بنظر می‌رسد، فرمون‌های جنسی در جلب نر‌و ماده موثر باشند. بکرزایی و هرمافرودیسم (نرمادگی) نیز در نماتد ها دیده شده است. دوره زندگی نماتدها شامل یک مرحله تخم، 4 مرحله لاروی و یک مرحله بلوغ می‌باشد. هر نماتدی در طول زندگی خود 4 بار تغییر جلد انجام میدهد و معمولاً اولین تغییر جلد در داخل تخم انجام می‌شود و نماتد به صورت لارو سن 2 از تخم خارج می‌شود. بطور کلی نماتد ها موجودات هوازی هستند و برای فعالیت احتیاج به اکسیژن دارند ولی دستگاه های خاص برای تنفس ندارند.

نماتدهای انگل گیاهی اغلب در خاک زندگی می‌کنند و ریشه و سایر اندام های زیر زمینی گیاه را مورد حمله قرار میدهند. ولی برخی مانند نماتد گال دانه گندم و نماتد ساقه یونجه و پیاز به اندام های هوایی گیاه نیز حمله می‌کنند.

نماتدهای انگل گیاهی بصورت خارجی و یا داخلی هستند. انگل های خارجی معمولاً در بیرون بافت گیاه قرار دارند و با استایلت خود موادغذایی را از درون بافت گیاه کسب می‌کنند. ولی انگل های داخلی مانند Meloidogyne وارد بافت گیاه شده و ممکن است تا ناحیه استوانه مرکزی نیز پیشروی نمایند.

برخی نماتد ها مانند Meloidogyne می‌‌توانند باعث شکسته شدن مقاومت گیاهان به برخی قارچ‌های مولد پژمردگی آوندی مثل Fusarium شوند و از این طریق بیماری را گسترش دهند.

نماتدها می‌توانند در انتقال برخی قارچ ها و باکتری ها دخالت کنند ولی تنها در مورد برخی ویروسها بعنوان ناقل واقعی Vector شناخته شده اند.

جداسازی نماتد از خاک:

نماتد‌های داخل یک نمونه ۱۰۰ تا ۳۰۰ سانتی متر مکعبی خاک تازه جمع آوری شده را می توان با روش قیف بیرمن ، روش الک کردن و سانتریفیوژ جدا کرد.

روش قیف برمن

قیف بیرمن یک قیف شیشه ای بزرگ است که به انتهای آن لوله بزرگ لاستیکی بسته شده است  که این لوله با یک گیره پنس مانند باز و بسته میشود . قیف را روی یک پایه گذاشته و پر از آب میشود . نمونه خاک روی کاغذی منفذ دار درون قیف ریخته میشود که در حالت خیسی توان نگهداری خاک را داشته باشد زیر کاغذ گاهی یک قطعه توری مدور ۵ تا ۶ سانتی متری گذاشته می شود .

همچنین می‌توان خاک را داخل بشر قرار داد که در این حالت دهانه بشر ، با قطعه ای پارچه و نوار لاستیکی بسته میشود ، سپس بشر با پارچه و تمام خاکی که در آن است ، طوری بر میگردانند که پارچه روی دهانه بشر و تمام خاکی که در ان است ، زیر سطح آب داخل قیف قرار گیرد و چندین ساعت یا یک شب تمام به حال خود رها می کنند .نماتد های زنده که فعالیت دارند ، از طریق روزنه های پارچه یا کاغذ به داخل  آب وارد و درپایین لوله لاستیکی بالاتر از گیره باقی می مانند . بیش از ۹۰ ٪ نماتد های زنده در داخل اولین ۵تا ۸ میلی لیتر آب خارج شده از لوله لاستیکی جمه می شوند این نمونه در ظرفی کم عمقریخته می شود و برای مشاهده میکروسکوپی یا جداسازی تک تک نماتد ها آماده است .

روش قیف برمن 

روش الک کردن

 اساس کار بر این است نمونه ای کوچک از خاک ، مثلا ۳۰۰ سانتی متر مکعب ، با مقداری بیشتری از آب مخلوط میشود .نماتد ها در آب شناور میشوند و میتوان آنهارا روی الک هایی با اندازه سوراخ خای مناسب جمع آوری کرد .برای این کار ، ابتدا مخلوط آب و خاک بهم زده میشود و برای ۳۰ ثانیه بی حرکت باقیمی ماند .آب بالای سطل از داخل الک ۲۰ مش گذرانده میشود .این الک قطعات بزرگ مواد را نگه میدارد و نماتد ها به درون سطل دیگری رد میکند .

آب حاوی نماتد ها سپس از الک ۶۰ مش رد میشود که نماتد های بزرگتر و بخشی از ذرات مواد را جمع می کند ، اما نماتدهای ریزتر  را به داخل سطل دیگری عبور میدهد . این نیز از الک ۲۰۰مش عبور داده می شود که نماتد های ریز و دیگر مواد هم اندازه را میگیرد .هر دو الک ۶۰ و ۲۰۰ مش ، دو یا سه بار شستشو داده میشوند که مواد زاید هرچه بیشتر حذف شوند و در پایان ، نماتد ها به درون ظرفی ریخته می شوند تا بیشتر جداسازی یا مستقیمابررسی شوند

روش سانتریفیوژ

 در اين روش 400 گرم ازخاك مورد نظر را با 700 سي سي آب مخلوط مي‌كنند وآنرا  از الك 40 مش عبور ميدهند. اينكار را سه بار انجام مي‌دهند،‌ بقاياي باقي مانده روي الك را دور مي ريزيم آبي را كه ازالك 40عبور داده با الک هاي 100،200،325 و400صاف مي کنيم.بقاياي باقي مانده داخل الک  ها را با مقداري آب شسته و داخل يك بشر جمع‌اوري مي‌كنيم (آبي كه ازالك 400 عبور كرده دور مي‌ريزيم) و آنرا داخل يك مزور مي‌ريزيم. مزور را به مدت نيم ساعت به حال خود رها ميكنيم تا نماتدها ته نشين شوند ومواد مزاحم روي اب جمع شوند  بالايي را خالي مي‌كنيم و  پاييني راكه حاوي نماتد است به خوبي هم مي‌زنيم و داخل لوله‌هاي سانتريفوژ مي‌ريزيم لوله ها را كه2 به 2 به اندازه مساوي پرشده‌اند در دستگاه مقابل هم قرار مي‌دهيم ودستگاه را با دور 4000 دور دردقيقه به مدت 7 دقيقه روشن مي‌كنيم بعد قسمتهاي تفكيك شده شامل يك قسمت آب و يك قسمت گل مي‌باشد. قسمت آب را بيرون مي ريزيم و محلول(شكر با وزن مخصوص 8/1) را به لوله اضافه مي‌كنيم و خوب تكان مي دهيم اين دستگاه را براي يك دقيقه و 1000 دور در دقيقه تنظيم مي‌كنيم بعد از اين در لوله‌ها دو فازجدا  ازهم تشكيل شده كه قسمت بالايي را در روي الك 400 مش مي‌ريزيم و به خوبي با آب شستشو مي دهيم (شكر مي‌تواند نماتدها را خراب كند) حالا موادي را كه روي الك باقي مي ماند در يك پتري جمع مي‌كنيم ومطالعه مي كنيم.

اگر برای مشاهده عکسها دچار مشکل شدید لطفا راست کلیک کرده وview imageرا بزنید.