آشنایی با گیاه بنفشه آفریقایی

ژسسنریاسهGESNERIACEAE به آفریقای شرقی (تانزانیا) تعلق دارد. گفته شده  این گیاه اول بار در سال 1892 توسط یك نظامی آلمانی به نام «سنت پل» در تانزانیا شناسایی شد، به همین دلیل نام سنت پـُلیا برای آن  انتخاب گردید.

اندازه گیاه در جنس های مختلف متفاوت است. رنگ گل هایش متنوع بوده و در طول سال گل می دهد.

بنفشه آفريقايي يكي اززيباترين گياهان گلداراست كه نه تنها داراي گلهايي زيبا بلكه شاخ و برگ آن نيز ازجذابيت خاصي برخورداراست . پرورش بنفشه آفريقائي اصلي كاردشواري است ولي واريته ها و هيبريدهاي جديد آن قويتر و پرگل تر مي باشند و درصورت رعايت برخي اصول،پرورش آنها موفقيت آميز خواهد بود.

گياهي علفي،هميشه سبزودائمي،فاقد سا قه به شكل رزت با گلهايي بسيار زيبا است.بلندي آن به حدود 10سانتيمتر و گستردگي آن حدود25 سانتيمتر مي رسد.

برگها نسبتاً سبز تيره،قلبي شكل،مخملي،واجد دمبرگ بلند،گوشتي،حداكثر به طول 8 سانتيمتر،با سطح فوقاني سبز رنگ و سطح تحتاني سبز مايل به قرمز مي باشند.

گل واقع برروي ساقه هايي بالاتر از برگها و در تمام طول سال ظاهر مي شوند.

این گیاه بسیار دوستدار روشنایی است؛ در زمستان باید از نور كامل آفتاب بهره مند شود اما بهتر است در تابستان از تابش مستقیم آفتاب محافظت گردد. در صورتی كه بخواهیم بنفشه آفریقایی را در محیط سرپوشیده و كم نور پرورش دهیم می توانیم از لامپ های فلورسنت (مهتابی) استفاده كنیم، این لامپ ها باید در فاصله سی تا چهل سانتی متری گیاه نصب شوند. لازم نیست چراغ ها به طور مرتب روشن باشند، بلكه می توانید در ساعات مشخص چراغ ها را خاموش كنید. مزیت استفاده از نور مصنوعی نسبت به نور آفتاب اینست كه برگ ها دچار سوختگی نخواهند شد.

در مورد مقدار آب و فاصله زمانی بین دو آبیاری عواملی چون نور، گرما، خاك، جنس و حجم گلدان و سن گیاه دخالت دارد. ریشه بنفشه آفریقایی نسبت به آب زیاد حساس است و دچار پوسیدگی می گردد. بنابراین بهتر است در مورد مقدار و دفعات آبیاری توجه بیشتری داشته باشید و این كار را با دقت و احتیاط كامل انجام دهید.

بهترین زمان برای آبیاری بنفشه آفریقایی موقعی است كه خاك كاملاً خشك شده و گیاه احتیاج زیادی به آب داشته باشد؛ اگر هنوز خاك خیس است به گیاه آب ندهید. با لمس كردن خاك می توانید از خشكی آن مطمئن شوید. مقدار آب در هر مرتبه آبیاری باید به اندازه ای باشد كه آب از منفذ زیر گلدان خارج نشود.

از پاشیدن آب روی برگ های گیاه خودداری كنید.

یكی از روش هایی كه امروزه برای آبیاری بنفشه آفریقایی مرسوم شده، استفاده از زیر گلدانیِ گود است. در این روش زیر گلدانی را از آب پر كنید، بعد از پانزده دقیقه آب از راه منفذ كف گلدان جذب خاك می گردد. بعد آب اضافی زیر گلدانی را خالی كنید.

اين گياهان به خاك غني نياز دارند و خاك جنگلي نرم و قابل نفوذ يا تورب با كمي خاك برگ براي آنها مناسب است. خاک برگ بهترین خاک است.

در فصول گرم هر پانزده روز یك بار به وسیله غذاهای كمكی، گیاه را تقویت كنید.

بنفشه هاي آفريقايي را بايد درهر آبياري با يك كود رقيق حاوي فسفر بالا(14-12-36) تغذيه نمود.

هيچگاه غلظت كود را از ميزان توصيه شده بالاتر نبريد و خاك را هر2تا3 ماه يكبار شستشو دهيد و اجازه دهيد خاك با خروج كامل آب از زهكش كف گلدان كاملاً شسته شود.با اجراي يك برنامه كود دهي منظم و مداوم املاح در خاك گلدان تجمع مي يابند و در صورت عدم شستشوي خاك، ريشه ها صدمه مي بينند.

با توجه به حساسيت اين گياه نسبت به سرما بهتر است آنها را در گلدانهاي پلاستيك پرورش دهيم و ازگلدانهاي سفالي استفاده نكنيم زيرا سفال در طول ماههاي سرد،سرما را جذب مي كند و نتيجه اين تنش سرمايي در گياه قهوه اي شدن و مرگ برگها است. در صورت ضرورت تعويض گلدان اين كار را در بهار انجام دهيد.

هر دو سال یکبار در صورت متراکم بودن ریشه ها گلدان را تعویض نمایید.

بنفشه آفریقایی نسبت به خیس بودن برگ ها حساسیت دارد و نباید آب روی برگ هایش پاشیده شود. در صورتی كه حجم گلدان بزرگ باشد یا خاك از مواد غذایی كافی برخوردار نگردد، گیاه گل نمی دهد یا این كه گل ها ریز و كوچك می مانند. در این صورت بعد از تعویض گلدان و اضافه نمودن مواد غذایی به خاك، گیاه را تقویت كنید. گل های پژمرده و كوچك را جدا كنید.

مهمترین بیماری های بنفشه آفریقایی منشاء ویروسی یا قارچی دارند.

رطوبت زیاد موجب انتشار بیماری های قارچی می شود. نوعی قارچ به نام فتیوم التیموم PHTHIUM-ULTIMUM موجب پوسیدگی قسمت های بالایی گیاه می گردد. اسیدی بودن خاك، نداشتن زهكشی مناسب و خیس شدن برگ ها این بیماری را شدت می دهد.

بیماری پوسیدگی ریشه بنفشه افریقایی

این بیماری که بوسیله قارچnicotian Var.parasiti Phytophthora ایجادمی شود،یک بیماری مخرب درمراکز پرورش بنفشه افریقایی Saintpaulia ionantha به شمار می رود.علائم بیماری در قسمتهای هوایی گیاه بصورت توقف رشد،پژمردگی و پوسیدگی نرمی به رنگ قهوه ای متمایل به سیاه در ناحیه طوقه و همچنین در قسمت ریشه مشاهده می شود،این علائم به تدریج به سمت دمبرگ و برگ انتقال می باید. اولین تحقیق جامع برروی این بیماری درسال ۱۹۷۳درآلمان توسط Plate و Kroberانجام شد. درایالات کالیفرنیا، فلوریدا و کلرادوی آمریکا نیزبرای پرورش این گیاه مشکلات بسیاری وجود دارد. این بیماری درایران برای اولین باردرسال ۱۳۷۰،درمراکزپرورش بنفشه افریقایی تهران،با خسارت فراوان مشاهده گردید و عامل بیماری نیزازمراکزمختلف به طور مکررتوسط نگارنده گزارش شد.کولتیوارهای بنفشه افریقایی نسبت به پوسیدگی فیتوفترایی دارای حساسیتهای بسیار متفاوت می باشند و براین اساس به چهار گروه،بسیارمقاوم،مقاوم،حساس و بسیارحساس تقسیم می شوند. مبارزه با بیماری ابتدا براساس رعایت بهداشت و بکاربردن ریشه های عاری ازآلودگی صورت گرفت، بعدها تحقیقات وسیعی درمورد استفاده ازقارچ کشها بمنظورمبارزه با بیماری انجام پذیرفت.از بین سموم مورد آزمایش اتریدیازول(Truban 30 wp) و پراکسی کلر(Nurelle 7.2 EC) همراه با آبیاری و همچنین محلول پاشی قسمتهای هوایی گیاه با استفاده ازpyroxyclor بهترین نتایج را ازخود نشان داد.محلول پاشی قسمتهای هوایی به منظور حفاظت گیاهان با استفاده ازقارچ کشهای کاپتان (Captan 50 wp)،کلروتالونیل(Daconil 2787 75 wp) ومانکوزب(Dithane M-45 80wp) نیزنتیجه بسیارعالی درمبارزه داشته است. با توجه به نایابی پیروکسی کلرمی توان ازمتالاکسیل(Subdue 2 E) وفوزتیل آلومینیوم(Aliette) که اثر مشابهی برضد بیماریهای فیتوفترایی دارند،استفاده نمود.

بنفشه های آفریقایی دچار پوسیدگی طوقه و ریشه علایم ظاهری بروز می دهند، مثلا برگ های خارجی اطراف گیاه پژمرده شده و حالت افتاده به خود می گیرند و برگ های کوچکتر مرکزی گیاه از رشد باز می مانند حتی ممکن است سیاه و چروکیده و خشک شوند. علل این بیماری قارچی عبارتند از آبیاری بیش از حد، نامناسب بودن شرایط زهکشی محیط کشت، تجمع نمک زیاد اطراف طوقه یا بیش از حد عمیق کاشتن طوقه گیاه در نتیجه رطوبت بیش از حد اطراف طوقه و ریشه ها تجمع می یابد. هیچ درمانی برای آسیب های برگی ناشی از پوسیدگی وجود ندارد. بنابراین باید از طریق آبیاری و زهکشی مناسب از آن پیشگیری کرده و نیز برای جلوگیری از آلوده شدن سایر گیاهان ظرف های کشت را  با استفاده از محلول آب و مایع سفید کننده ( وایتکس) ضدعفونی کرد.

پوسیدگی دمبرگ

ساقه و برگ های بنفشه افریقایی به راحتی توسط تجمع املاح ناشی از مصرف کودهای شیمیایی آسیب می بینند. تجمع نمک به خصوص در گلدان های سفالی مشکل ساز است. دمبرگ های بنفشه آفریقایی هنگام تماس با لبه های گلدان سفالی آسیب می بینند و می پوسند ( بیشترین تجمع نمک در لبه های گلدان سفالی است که به شکل بلورهای سفید یا زرد رنگ به راحتی قابل تشخیص است).برای جلوگیری از این مشکل بهتر است از گلدان های پلاستیکی برای کاشت بنفشه آفریقایی استفاده کنید. و نیز به محض مشاهده ی بلورهای سفیدرنگ نمک روی سطح خاک یا لبه های گلدان، با مقدار فراوان آب ، خاک را آبشویی کرده ( مقدار زیادی آب را از بالا به گلدان اضافه کرده و اجازه میدهیم از زهکش های ته گلدان خارج شود تا املاح و نمک های اضافی را از خاک شسته و خارج کند) یا اقدام به تعویض محتوی خاک گلدان نمایید.

کنه ی سیکلمه

 حشره ی هشت پایی است که به چشم دیده نمی شود . این حشره شیره ی گیاه را می مکد و بیشتر به قسمت های جوان و نرم گیاه جهت تغذیه حمله میکند . کنه ها انواع مختلفی دارند : کنه ی عنکبوتی یا دو نقطه ای و کنه ی قرمزدو نوع از کنه می باشند . علائم وجود کنه در بنفشه افریقایی به شرح زیر است :

1 ) برگ های میانی کوتاه شده و دور خود می پیچند .

2 ) ساقه ها و برگ ها شکننده می شوند . 

3 ) ماده ی چسبنده ی زرد رنگی بر روی برگ ها ظاهر می شود . 

4 ) پرزهای گیاه به طور غیر عادی زیاد می شود .

5 ) ساقه های گل کوتاه شده و به سختی از لابلای برگ ها بیرون می آیند .

6 ) گل ها معمولا باز نمی شوند و اگر باز شوند گلبرگ ها نا مرتب بوده و لکه هایی بر روی آن ها دیده می شود . این علائم ممکن است در اثر نور شدید و یا کود نیز بر روی برگ ها دیده شود . 

 برای مبارزه و پیشگیری با کنه ها معمولا نصف قاشق چای خوری مالتیون و یا یک سم مشابه را در یک لیتر آب ولرم حل نموده و به دفعات بر روی برگ ها اسپری می کنند . 

قا رچ های بیماری زا

در حدود هشتاد هزار نوع مختلف قارچ شناسایی شده است . لیکن خوشبختانه فقط تعداد کمی ازآن ها بر روی بنفشه افریقایی اثر می گذارند . نشانه های خسارت قارچ بر روی بنفشه افریقایی به شرح زیر است : 

1- کاهش کلروفیل در گیاه و در نتیجه افت کارایی عمل فتو سنتز . 

2-از بین رفتن سلول های ریشه که باعث بروز تغییراتی در برگ ها ظاهر می گردد . 

3-تقسیم سرطانی سلول ها که گره یا تاول تولید نموده و باعث بروز اختلال در رشد گیاه می شود . 

4-هاگ ها در بافت گیاه نفوذ کرده و راه انتقال خوراک وآب را به قسمت های مختلف گیاه مسدود می کنند . 

5-عفونت های ثانوی صورت می گیرد (ویروس ها باکتری ها حشرات و دیگر قارچ ها . 

بیماری سفیدک 

بیماری سفیدک خطری بسیار جدی برای بنفشه افریقایی است شرایط محیطی از قبیل رطوبت بیش از حد جریان هوای کم درجه حرارت پایین در طول شب و به دنبال آن دمای بالا در روز و کمی نور باعث بروز این بیماری می شود . علائم مشخصه ی این بیماری رشد قارچ های سفیدی یا خاکستری رنگ کرکی و ریش دار در سطح برگ است . رشد این قارچ ها در قسمت برگ ها ساق ها گل ها و یا پشت قسمت گلبرگ ها صورت می گیرد . این قارچ را می توان با اسپری نمودن با مقداری بنومیل از بین برد.

زنگ بوتری تیس (Botrytis Blight)

زنگ بوتری تیس در بنفشه افریقایی یک بیماری قارچی است که موجب می شود برگ ها حالتی زنگ زده به خود بگیرند. علایم این مشکل برگی به صورت نقاط و لکه های قهوه ای سوخته یا خاکستری رنگ روی برگ هاست.این مشکل بیشتر در شرایط گرم و مرطوب با تراکم زیاد گیاهان و تهویه و جریان هوای کم ایجاد می شود. برای تیمار بنفشه آفریقایی که به بوتری تیس دچار شده باید تمام برگ های مرده و آسیب دیده و آلوده را حذف کرده و گیاه را به محلی با تهویه و جریان هوای مناسب ( و دور از سایر بوته ها) منتقل کرد. محلول پاشی توسط یک قارچ کش سیستمیک ( مثل بنومیل) نیز مفید خواهد بود. بوتری تیس اغلب پس از حمله ی کنه ها به گیاه اتفاق می افتد بنابراین کنترل این آفت برای جلوگیری از آسیب های برگی آینده بسیار مهم است. برای پیشگیری از بلایت ناشی از بوتری تیس گیاهان را با فاصله مناسب از هم به صورتی که برگ های بوته های مجاور با هم در تماس نباشند قرار داده و از خیس شدن برگ ها جلوگیری کنید . 

بیماری ویروسی 

عفونت هایی که بنفشه افریقایی به آن دچار می شود وابسته به گروه بیماری های ویروسی و قارچی است .

ویروس ها به وسیله ی حشرات ناقل به میان گلدان های بنفشه ی افریقایی برده می شوند . تشخیص عفونت ویروسی از سایر بیماری ها کار مشکلی است . کمبود غیر آلی مسمومیت وجود کنه ها قاچ ها آب سرد رسوبات نمک نور شدید هوای سرد باعث به وجود امدن شرایط مساعدی برای حمله ی بیماری ها ی ویروسی می شود . قسمت های جوان گیاه در برابر حمله ی بیماری ویروسی آسیب پذیر ترند. 

………………….

گلها ریز و متفرق هستند:گلهای پژمرده را حذف و گیاه را کود دهی کنید.

لکه‌های قهوه‌ای روی برگها مشاهده می‌شوند: غبار پاشی در آفتاب و یا آبیاری از بالا عامل آن است. گیاه احتیاج به غبارپاشی ندارد و آبیاری طبق روش گفته شده انجام گیرد.

گیاه سالم ولی بطور ناگهانی زرد شده است: گاز آشپزخانه و یا گاز نفت و هوای کثیف عامل آن است. گیاه را به هوای مملو از اکسیژن انتقال دهید.

برگها پیچیده ، خشک و خم شده‌اند: هوا گرم و خشک و احتیاج به آبیاری دارد. هرگز غبار پاشی نکنید.

برگها پژمرده و خم می‌شوند: هوا سرد است. گیاه را به محل گرمتری منتقل کنید.

تمام شرایط مساعد ولی گیاه گل نمی‌دهد: گیاه را کود دهی نمایید.

گلها شفاف و کمرنگ شده‌اند: عامل آن غبار پاشی است. این گیاه را غبار پاشی نکنید.

گلها و برگهای گیاه می‌پوسند: آبیاری زیاد از اندازه است. در تمام طول سال هفته‌ای دوبار آبیاری کافی است.

برگهای جدید ریز و تعداد آنها زیاد است: احتیاج به تعویض گلدان دارد. گلدان را با یک اندازه بزرگتر تعویض نمایید.

گیاه سالم و گل نمی‌دهد: گلدانها خیلی بزرگ انتخاب شده است تا دو سال آینده گلدانها را تعویض نکنید.

برگها رنگ پریده هستند: یا نور زیاد است یا احتیاج به کود دهی دارد. گیاه را به محلی با نور غیر مستقیم منتقل کنید.

برگها سیاه می‌شوند: عامل آن استفاده از مواد براق کننده شیمیایی است. از آنها استفاده نکنید. برای تمییز نمودن برگها از برس نرم مخصوص استفاده نمایید.

کاربرد علوم در مورد بنفشه آفریقایی

تاکسونومی: گیاه گل بنفشه آفریقایی بر حسب خویشاوندی با سایر گیاهان رده بندی می‌شود و جایگاه این گیاه از نظر رده بندی در سطح گونه مشخص می‌شود.

مورفولوژی: تنوع ریختی گیاه گل بنفشه آفریقایی مطالعه می‌شود. و به عبارتی مطالعه تنوع ریختی گیاه بنفشه آفریقایی باعث می‌شود تا بدانیم که با شرایط متفاوت در زیستگاههای مختلف سازگاری این گیاه چگونه صورت می‌گیرد.

آناتومی: ساختمان داخلی گیاه گل بنفشه آفریقایی مطالعه می‌شود.

مورفوژنز: از ابتدای تشکیل سلول تخم بنفشه آفریقایی تا بوجود آمدن شکل آویز بررسی می‌شود.

فیزیولوژی: نحوه کار و فعالیت گیاه بنفشه آفریقایی از سطح اندامکهای درون سلول تا بافتها - اندامها و خود گیاه بنفشه آفریقایی مطالعه می‌شود.

سیتولوژی: به مطالعه درباره رشد – تولید مثل و رفتار سلول گیاه بنفشه آفریقایی می‌پردازد.

اکولوژی: به مطالعه چگونگی سازش گیاه بنفشه آفریقایی با محیط و ارتباط آنها با یکدیگر می‌پردازد.

ژنتیک: چگونگی انتقال صفات وراثتی و عوامل انتقال دهنده و ساختار شیمیایی این عوامل را در گیاه بنفشه آفریقایی بررسی می‌کند.

تکثیر

الف ـ تقسيم بوته مادري،تعدد تاجها باعث برهم زدن الگوي رشد در گياه مادري مي شود. به كمك نوك يك چاقوي تيز، گياهكهاي جديد را از گياه مادر جدا كنيد و دقت نماييد كه هريك از آنها واجد تعدادي ريشه باشند.سپس هريك را در گلدان جداگانه اي قرار دهيد و خاك آنرا تا زمان استقرار كامل گياه به طور دائم مرطوب نگه داريد.

ب ـ قلمه برگي، تكثير اين گياهان به كمك قلمه هاي برگي به آساني صورت مي گيرد.برگي سالم و عاري از حشرات را انتخاب كرده و از ساقه جدا نماييد. 5 سانتيمتر از دمبرگ آن را باقي بگذاريد و اضافه طول آنرا حذف كنيد و در عمق كم با زاويه 45 درجه در يك گلدان حاوي خاك(تورب يا ماسه نرم) مرطوب قرار دهيد. قبل از هر آبياري خاك آنرا لمس كنيد اگر ذرات به دست شما نچسبيد آن را آبياري كنيد.زمان مناسب براي اين روش تكثير تابستان و در حرارت 21- 18 درجه سانتيگراد است. ظرف مدت 4 تا6 هفته گياهان جديد در پايه دمبرگ تشكيل مي شوند.زماني كه بلندي گياهان تازه تشكيل شده به 5 سانتيمتررسيد آنها را جدا نماييد و جداگانه در گلدانهاي 5/7 سانتيمتري قرار دهيد.اين گياهان ظرف مدت يكسال بايد گل بدهند.

ج ـ بذر،در اوايل بهار در حرارت 21- 18 درجه سانتيگراد مي توان گياه را بوسيله بذر تكثير نمود.

عکس از گیاه بنفشه آفریقایی

منبع:

http://nargil.ir/plant/houseplants.aspx?pid=53

http://daneshnameh.roshd.ir

http://www.golbeiran.com

http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=17001